Okulöncesi eğitimin amaçlarından biri çocukların yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmektir. Farklı düşünme, hayal kurma, orijinallik ve sezgi yaratıcı düşünmenin en önemli noktalarıdır. SCAMPER yaratıcı düşünmenin geliştirilmesinde kullanılan uygulanması kolay, eğlenceli bir beyin fırtınası yöntemidir. Çocuklara farklı düşünme, hayal kurma ve sezgilerini kullanarak özgün ürünler ortaya koyma şansı verir.



SCAMPER zihinsel kalıplarımızın ötesinde hareket etmemizi sağlar. Çocuklara düşüncelerini değiştirmeleri ya da birleştirmeleri konusunda adım attırarak yaratıcı düşünmelerini sağlar. Michalko'ya göre SCAMPER'ın felsefesi şudur: "Her fikir varolan başka bir fikirden doğar"
SCAMPER okulöncesinden başlayarak her düzeyde eğlenceli bir şekilde uygulanabilir. İlk olarak Osborn tarafından geliştirilmiş daha sonra Eberle tarafından da hatırlanması kolay bir şekilde yeniden düzenlenmiştir. İngilizce yedi kelimenin baş harfinden oluşan bir akrostişdir yani hatırlanması istenen kelimelerin ilk harflerinin birleşmesinden oluşan yeni bir kelimedir.

S: Substitude: Yer değiştirme

C: Combine:Birleştirme

A: Adapt:Uyarlama

M: Modify, Minify, Magnify: Değiştirme, küçültme, büyültme

P: Put to other uses: Diğer kullanışlarının yerine koyma

E: Eliminate:Yok etme, çıkarma

R: Reverse, Rearrange:Tersine çevirme ya da yeniden düzenleme

SCAMPER tek bir nesneye yöneltilen düşünme yöntemi serisidir. Bunun için tek bir nesne seçilir ve beyin fırtınası yoluyla bu nesne değiştirilip geliştirilir. Bunun dışında öykü, masal ya da şiirlerde kullanılabilir. Bunu yapmak için çocuğa sorular sorulur.

Sorular çocuğun daha önce alışık olmadığı bir şekilde onun düşünmesini sağlar. Bu sorular bir anlamda farklı düşünme becerilerini kazandırmaya yönelik itici bir güçtür. Çocukların düşüncelerini geliştirip onların keşif yapmasını cesaretlendirir. Bu sorular çocukların yaratıcılıklarını ve kendi görüşlerini geliştirmeleri için gereksinimlerine uygun pratik yapma olanağı yaratır. Ayrıca esnek düşünmeyi ve kalıpları yıkmayı öğretir. SCAMPER'ı bir nesne üzerinde uygulanarak ayrıntılı bir şekilde açıklanmasını aşağıda okuyabilirsiniz.






Yer Değiştirme

Bu aşamada nesneyi başka bir şeyin yerine koyma çalışması yapılır. Örneğin, bir elbise askısının yerine başka ne kullanılabilir? Ağaç dalı, ip, anten, tahta parçası vb.

Bunun dışında bu aşamada çocuğun daha çok düşünüp fikir üretebilmesi için farklı sorular da sorulabilir.

- Onun bir bölümünü başka bir şeyle değiştirebilir misin?

- Farklı bir güç kaynağı kullanabilir misin?

- ........... yerine başka ne kullanabiliriz?

- ........... başka hangi yollardan yapılabilir?

- Çocuklar sizin yerinize yapsa ne yaparlardı?

- Bir uzaylı yapsa nasıl yapardı?

- Başka hangi materyallerden yapılmış olabilir?

- Çok eski yıllarda onun yerine ne kullanılmıştı?

* Birleştirme

Bu aşamada farklı düşünceler ve öğeler bir araya getirilir ve birleştirilir. Örneğin; bir elbise askısı ile neyi birleştirirsek daha gelişmiş bir elbise askısı elde ederiz? Elbise askısını kirlilik ölçer bir elektronik aletle birleştirdiğimizi düşünelim. Böyle bir askı bize asılan elbiselerin temiz ya da kirli olup olmadığını bize gösterebilir. Bilgisayar ile birleştirilip dolaptaki giysilerin dokümanını bize verebilir.

Bu aşamada sorulabilecek sorular şunlardır:

- Hangi bölümler birlikte çalışabilir?

- ...............'nın başlangıç ve sonunu değiştirebilir misiniz?

- ............... konusunda başka kimlerden yardım alabiliriz?

- ............... materyalleri birleştirebilir misiniz?

Uyarlama

Bu aşamada kişinin, nesnenin bir amaca ya da duruma uyum sağlaması için üzerinde düzeltme yapılır. Var olan nesneler ya da olaylar üzerinde ilişkisiz olan konular ile fikir ve ürünler birleştirilerek yeni düşünceler ortaya çıkartılır.
Örneğin; bir elbise askısını daha başka özel bir duruma nasıl sokabiliriz? Bunun için nasıl bir düzenleme yapmak gerekir? Elbise askısında güzel bir koku veren bir bölüm olabilir ve elbiselerdeki kötü kokuları yok eder. Elbise askısı suyu emen bir materyalden yapılmış olabilir.

Bu durum da asılan elbiselerin daha çabuk kurumasını sağlar.
Bu aşamada sorulabilecek sorular şunlardır:

- ................'yı tek bir ürün yerine iki ürün haline nasıl getirebilirsiniz?

- Çöpe neler attınız? Onlardan nasıl yararlanabilirsiniz?

- .................'nın etkiliğini iki katına çıkarmak için nelere gereksiniminiz vardır?

- Bu konuda kimlerden öneri alabiliriz?

- Çok eski yıllarda .............. ile ilgili neler yapılıyordu?

- ..............'yı gelecekte (siz büyüdüğünüzde) nasıl değiştirebilirsiniz?....

Uygulama Örnekleri

Değişik dönemlerde beş-altı yaş grubu çocuklarıyla gerçekleştirilmiş bazı SCAMPER'ın çocuklar tarafından yapılmış .sorularıyla birlikte uygulama örnekleri aşağıda verilmiştir. Bu örnekler SCAMPER'ın daha iyi anlaşılmasına neden olacaktır.

Çalışmalar "bireysel çalışma" ve "tereyağ-ekmek" yöntemi ile işbirlikli öğrenme yönteminin tekniklerinden biri olan "birlikte öğrenme" tekniği kullanılarak uygulanmıştır. Sorular yazar tarafından verilmiştir. Çalışmaların bir bölümünde çocuklar düşündüklerini aynı zamanda resimlemişlerdir.

Ayakkabı Olmasaydı Sokakta Gezmek İçin yağımıza başka ne giyerdik?

Bez bağlardım ayağıma, ayağıma torba giyerdim, kartondan ayakkabı giyerdim, çorap giyerdim, ayağımıza kutu geçirirdik, yay takardım böylelikle zıplaya zıplaya giderdim, paten giyerdim, içi oyulmuş taş giyerdim, kâğıdı ayağıma yapıştırırdım, ayağımıza paspas bağlardım, patik giyerdim.

Ayakkabımızı giymek dışında başka nerede ne amaçla kullanabiliriz?

Çöp kutusu olabilir, kedi yuvası olabilir, saksı olarak içine toprak koyalım, su koyalım bahçede içinden kediler ve kuşlar su içsin.

Ayakkabımızın eskimemesi için ona öyle bir şey ekleyelim ki ayakkabımız hiç eskimesin.

Parlatıcı takalım, silgeç takalım kirlendiğinde hemen temizlesin, boya kutusu koyalım sürtündüğünde hemen boyasın, ayakkabının boyası eskidiğinde boyayacak boya kutusu koyalım, yedek topuk koyalım, altına çivi ekleyelim, lastik taban ekleyelim, ayakkabının altına bantla kaplayalım.

Komik görünümlü eğlenceli bir ayakkabı yapsaydınız nasıl bir ayakkabı yapardınız?

Kulakları ve ponponları olan sevimli bir tavşan yapardım, yıldız, kalp ve daire şeklinde desenler eklerdim, bacaklarını da yeşile boyardım. Topuklu ve kırmızı renkte olsun isterdim.
Fare ve tavşan şeklinde ayakkabı yapardım, gözlerini ve bıyıklarını çizerdim, uzun bacakları olsun isterdim. Altına halı yapardım, ağzını ve kulaklarını komik şeklinde çizerdim. Köpek şeklinde yaparım kulakları ve burnu olan bir köpek. Gözleri ağzı ve ayakları olan sevimli bir köpek.

Dişlerimizi fırçalamak için diş fırçası yerine başka ne kullanabiliriz?

El, yaprak, yaprağın sapı, küçük bir dal parçası, yumuşak bir tarak, ip, suluboya fırçası, dilimizi, saç fırçası.
Daha gelişmiş bir diş fırçası için diş fırçamıza neler ekleyebiliriz?

Çelikten diş fırçası yaptırırdım elime motor takıp hemen fırçalardı, motor takardım dişlerimi daha hızlı fırçalaması için, üzerine bir düğme eklerdim ona top atınca harekete geçip dişlerimi fırçalardı, üzerine düğme takardım ip bağlardım oraya ipi çekince dişimi fırçalardım, pervane ve düğme takardım pervaneyle uçardı düğmeye basınca fırçalardı, düğme ekler bastığımda yeni kılları olurdu.

Buzdolabı ile neyi birleştirirsek daha gelişmiş olur?

Boya kutusu koymalıyız boyalar erimesin diye, hediye kutusu ile birleştirmeli, içinde güzel bir meyve çıksın, yapışkanla birleştirmeliyiz, tabakları tutsun diye, bidonla birleştirmeliyiz, süt konur, radyo ile birleştirmeliyiz, buzdolabının kapağını açtığında radyo susuyor kapattığımızda çalışıyor.

Kapağını açmadan buzdolabının içini görebilseydik ne olurdu?

İnsanlar sevinirdi, buzdolabının kapağını açmadan istedikleri yiyecekleri alabilirlerdi, insanlar şaşırırdı, Ruhsar gibi hayalet olurdu, canım meyve çekerdi, ellerim hiç durmadan kıpırdardı,
hırsız görüp çalardı.

Siz bir buzdolabı olsaydınız nasıl bir buzdolabı olmak isterdiniz?

Topa benzeyen yüzü olan sahibine el sallayan bir buzdolabı olmak isterdim. Çizgili, yüzü olan kolye takmış ayakkabıları ve saçı olan bir buzdolabı olmak isterdim. Saçları, kulakları ağzı olan kıyafetli insan gibi buzdolabı olurdum. Balonlu buzdolabı olurdum. Balon beni taşırdı.


Karıncalar bir ev yapsaydı nasıl bir ev yapardı?

İki tane üçgen şeklinde ev yaparlardı, evlerin boyu orta olurdu, kapıları olan bir ev yaparlardı ve taştan olurdu, yanardağa benzeyen bir ev yaparlardı, gül ve çiçeklerden yaparlardı, ot, çimen ve tahtadan yaparlardı, yemeklerden ve süslerden yaparlardı penceresi olurdu.

Evin bölümlerinden birini çıkarmanız gerekse hangisini çıkartırsınız? Neden?

Salon çünkü kullanılmadığı için, oturma odası çünkü rahat edemiyorum, kendi odamı çünkü odamda çok oyuncak var, salonu çünkü çok süslü, kendi odamı çünkü oyuncaklarım yok, banyoyu çünkü pis kokuyor.

"Evi" anlatan başka hangi kelimeler kullanabiliriz?

Okul, çadır, gülev, otel, kulübe, yaprak, oda, yazlık,

Uzaylı biri şemsiye yapsa nasıl bir şemsiye yapardı?

Oyun oynayan bir şemsiye, zıplayan bir şemsiye, süslü komik bir şemsiye, güldürecek bir şemsiye, yağmurdan korurken gülen bir şemsiye, uçan ve süslü bir şemsiye yaparlardı.

Şemsiye yerine başka ne kullanılabilir?

Naylon takarız, boru kullanır içinden giderdim, astronot kıyafeti giyeriz, yırtılmayan ortası kapalı tekerlek, oyuncak saç ve şapka kullanabiliriz, ıslanmadan ağaçların altına girebiliriz.
Musluğa taktığımız kısa bir hortumla başka neler yapabiliriz?
Boru yerine kullanabiliriz, yılan yapılabilir, mağara yapabiliriz, oyuncak yapabilirim.
Okuduğumuz kitap konuşsaydı öğretmeninize ne söylerdi?
Öğretmenim bak ben konuşuyorum, siz kimsiniz derdi, beni canlandıran şey nedir diye sorardı,
balondan ördeği kurtar derdi, civcivi boya derdi, piyano çal derdi, arabaya binip, bir yere gidip yemek yiyelim derdi, evcilik oynayalım mı derdi.

Okuduğumuz kitabın rasgele bir bölümünü çıkarırsak ne olur?

Sonunu anlamayız, okuyamayız öykü biter, diğer heyecanlı yerlerini okuyamam, çıkan yerdeki konuyu anlamam, sayfası biter okuyamayız, kitabın sayfası yırtılır, eksilir, kitabı yarım bırakırız anlayamayız.

Uzaylı bir çocuk kitap yazsa o kitabın içinde neler olurdu?

Uzay gemilerini anlatırdı, ay dedeyi anlatırdı, uzay'ı anlatırdı, denizleri, karaları, ormanı dünyayı anlatırdı, ev hayal ederdi onu anlatırdı, yıldızlar olurdu, kuşlar olurdu, uzaylı çocuğa uçmayı anlatırdı,
uzaylı adamlar olurdu.


Makas çok ağır olsaydı ne olurdu?

Makas yerine bıçak kullanırdım, makas demezlerdi, taş derlerdi, biz taşıyamazdık, ellerime olmazdı, taşıyamazdık, saçımızı da devler kesmek zorunda kalırdı, sınıfımızda öyle dururdu, istediğimizi kesemezdik, ablalar kaldırırdı.
Ütü ile ütü masası arasında nasıl bir ilişki vardır?
Ütü onunla arkadaştır, birbirlerine yardım ederler, iyi anlaşırlar, kalbinde ilişkileri vardır, elbiseleri ütülemek için bir ilişkileri vardır, giysileri ütü ile ütülerken yerler yanmasın diye ütü masası kullanılır, iyi bir ilişki var birisi olmazsa kötü ilişki olur.

İki süzgeci üst üste koyarsak ne olur?

O zaman yıkanmış olurdu, su akardı, birinde çay birinde su olurdu, biri büyük biri küçük olurdu,
su çıkmazdı, süs gibi olurdu.

Saç fırçasını saçımızı taramak dışında başka hangi amaçla kullanabiliriz?

Çimleri tararız, atları temizleme de kullanırız, atımızın sırtını tararız, bir şeyi patlatmakta kullanabiliriz, köpeğimizin tüylerini tararız, kaşlarımızı tararız, sürterek tozları alabiliriz, saçıma bir şey yapıştığında uçlarını kullanırız.

Bütün arabalar kırmızı renk olsa ne olurdu?

Sevgilileriyle giden insanların arabalarını bilemezdik, kırmızı ışıkla aynı olurdu, markaları karışırdı, çok cıvık olurdu arabalar, çünkü kötü bir renk, insanlar arabalarını karıştırırlardı, kırmızı dünya olurdu, trafikten çıkamazlardı, tamirciler çok sevinirdi, arabalar birbirine karışırdı.......

Paylaşımınız ve bilgiler için teşekkürler =)

ÇOK TŞK...

teşekkürler...

çok teşekkürler..

teşekkürler canım..

paylaşım için teşekkürler