Hepatit A Asisi

Gelismis ülkelerde eriskinlerin ancak üçte birinde görülen A tipi hepatitin gelismekte olan ülkelerde 5 yas üzerinde sikligi %100'dür. Hastalik küçük çocuklarda genellikle hafif seyreder. Diski - agiz yoluyla insandan insana bulasir. Hamilelikte geçirilen A hepatiti B hepatitinin aksine çocukta herhangi bir soruna yol açmaz.

Çocuklarin toplu olarak bulunduklari kres, bakimevi gibi ortamlarda hastalik kolaylikla yayilabilmektedir. Gida ve su kaynakli salginlar ortaya çikabilmekte, kabuklu deniz ürünleriyle bulasma meydana gelebilmektedir.

Hastaligin baslangici genellikle anidir; ates, huzursuzluk, bulanti, kusma ve karinda rahatsizlik baslica yakinmalardir. Ishal görülebilir. Idrar rengi koyulasip, cilt ve göz aklari sararabilir. Belirtilerin süresi genellikle 1 aydan kisadir. Genellikle tam bir iyilesme olur. Hepatit A ile infekte hastalar 1 hafta süreyle bulastiricidirlar. Daha fazla karantinaya gegek yoktur. Fakat hastalarin diskilari ve diskiyla bulasik maddeleri ile ilgili önlemler alinmali, eller iyice yikanmalidir. Hepatit A'nin nadiren çok agir ve hizli bir seyir göstererek ölüme yol açabilecegi unutulmamalidir.

Hastalikla temastan önce ya da temastan sonra iki hafta içinde "gamma globulin" uygulanabilir. 2 haftadan sonra yapilmasinin hiç bir yarari yoktur. Okul, kres, bakimevi gibi ortamlarda salgin meydana geldiginde tüm çocuklara ve çalisanlara gamma globulin yapilmalidir. Bezlenen bebeklerin anne ve babalarinin da uygulanmaya dahil edimeleri gerekir. Son yillarda yapilan çesitli çalismalarda benzeri durumlarda asiyla korunmanin, gamma globulinle korunmaya esdeger ölçüde güvenilir oldugu ortaya konmustur. Hepatit A asisi 1 yasindan büyük çocuklara 1 ay arayla iki kez ve ilk dozdan 6 ay sonra tekrar olacak sekilde yapilmalidir. Piyasada çocuk ve eriskinler için iki farkli formu mevcuttur. Asinin kouyuculugunun 20 yil olabilecegi tahmin edilmektedir.

Asellüler Bogmaca Asisi

Bogmaca yilda ortalama 40 milyon kisiyi etkilemekte ve her yil bütün dünyada yaklasik 340 bin ölüme yol açmaktadir. Asilama, bogmacanin önlenmesinde etkili bir yöntemdir. Yillardir kullanilan tam hücreli asinin koruyuculugu oldukça yüksektir (Karma asi içinde yer alir: DTP). Ancak bazi çocuklarda ortaya çikan yan etkiler sonucu asinin takvim disi birakilmasi, bu çocuklarin bogmacaya karsi korunmasiz kalmalarina neden olmustur.

Tam hücreli bogmaca asisinin en kaygi duyulan yan etkisi, yüksek ates ve havale geçirme seklinde ortaya çikan komplikasyonlardir. Yüksek ates (40.5º C), inatçi durdurulamayan aglamalar, ve konvülzyonlar bogmacanin takvim disi birakilmasini gerektirmektedir. Bu yan etkinin siklikla ortaya çikisi asi semalarina uyumu zaman zaman güçlestirmektedir. Hücresiz formda daha az yan etki ortaya çiktigi ifade edilmektedir. DTaP seklinde karma asi olarak yapilmakta, bazi gelismis ülkelerde rutin olarak uygulanmaktadir. Ilerleyici merkezi sinir sistemi hastaligi olanlara tam hücreli asi yapilmamalidir.

Çocuk Felci Asisi (Adale içine uygulanan ölü formu) (IPV)

1954 yilinda Salk adli arastirici tarafindan gelistirilmistir. Amerika, Kanada ve Finlandiya'da yaygin olarak kullanilmis, etkin ve güvenilir oldugu anlasilmistir. Agizdan verilen canli polio asisiyla milyonda bir olasilikla felç meydana gelebilmektedir. Bu yan etki ilk dozlarda daha siktir. Bu nedenle Israil gibi bazi ülkelerde ilk dozlar ölü asiyla, tekrar dozlar canli asiyla yapilmaktadir.

Bagisiklik yetmezligi olan çocuklara ya da ailesinde bagisiklik yetmezlikli birey olan saglam çocuklara ölü asi uygulanmasi gerekmektedir. Aksi taktirde canli asi virusu, çocugu ya da ailedeki diger üyeleri tehdit etmektedir. Piyasada ölü poliovirus içeren karma asilar mevcuttur (DTP+IPV).

Çiçegi Asisi

Su çiçegi, en sik 5 - 10 yaslari arasinda görülen, son derece bulasici bir çocukluk çagi hastaligidir. Dogrudan temas ve hava yoluyla bulasir. Kuluçka süresi genellikle 14 - 16 gündür. Döküntüler ortaya çikmadan 2 gün öncesiyle tamamen kabuklandigi 7 gün sonrasi arasinda bulastiricilik söz konusudur. Ates, halsizlik, istahsizlik yakinmalarini takiben ciltte önce kirmizi döküntüler belirir, daha sonra içinde sivi biriken lezyonlar patlayarak kabuklanir. Kasinti her zaman vardir.

Hamileyken su çiçegi geçiren kadinlarin bebeklerinde düsük dogum agirligi, beyinde gelisim kusuru, havale, zeka geriligi, katarakt, küçük kafa, kafa içinde kireç birikimleri ve ciltte nedbeler ortaya çikabilir.

Su çiçegi geçirmekte olan çocuklarda döküntülerin mikrop kapmasi sik rastlanan bir sorundur. Antimikrobiyal tedavi gerekir. Nadiren zatürre, ciddi kanamalar, kalp ve zarlarinda iltihaplanma, testis iltihabi, hepatit, ülserli gastrit, nefrit ve artrit meydana gelebilir. Beyin iltihabi, yürüme bozuklugu, titremeler seklinde sinir sistemi bulgulari olabilir. Bagisiklik yetersizligi olanlarda hastalik iç organlara yayilabilir. Su çiçegi özellikle kan kanseri olan çocuklarda önemli bir ölüm nedenidir.

Tedavide ates düsürücü kullanimi, ilik-soguk banyo ve temizlik önde gelir. Karacigeri etkileyebileceginden su çiçeginde aspirin kullanilmamasi tavsiye edilir. Hastaliga karsi korunmada canli, zayiflatilmis, etkili ve güvenilir bir asi mevcuttur. Amerikan Pediatri Akademisi tarafindan 15 aylik çocuklara kizamik kizamikçik kabakulak asisiyla ayni anda rutin olarak uygulanmasi önerilmektedir. Su çiçegiyle temas sonrasinda korunma için özgün gamma globulin olan "Zoster Immun Globulin" kullanilablir. Özellikle dogumdan 5 gün öncesiyle 2 gün sonrasi arasinda su çiçegi geçiren annelerin bebeklerine, su çiçegi geçirmemis annelerin prematüre bebeklerine uygulanmasi tavsiye edilmektedir.

Su çiçegi geçirmis, tüm yaralari kabuklanmis çocuklarin okula gönderilmelerinde herhangi bir sakinca yoktur.

Grip Asisi (Ifluenza)

Influenza, kis aylarinda adale agrilari, ates, öksürük gibi belirtilerle seyreden bir infeksiyon hastaligidir. Basit virutik hastaliklardan farkli olarak ciddi salginlar yapabilmektedir. 1889 yilindan günümüze kadar 5 defa tüm dünyayi saran salginlar olmus, 1918 ve 1919 salginlarinda 25 milyondan fazla insanin ölümüne yol açmistir.

Hastaligin tedavisi yoktur. Ancak asiyla korunulmasi mümkündür. Gripe neden olan Influenza virusu sürekli yapisini degistirmektedir. Bu nedenle influenza asisi yapilirken o yil için hazirlanmis olan asilar kullanilmalidir. Asinin hangi yila ait oldugu kutusunda belirtilmektedir. Her yil sonbaharda 9 yasindan küçüklere 1 ay arayla iki doz, büyüklere tek doz yapilmalidir. Asi miktarlari yas gruplarina göre ayarlanmalidir.

Influenza Asisi Kimlere Yapilmalidir?:

1) Influenzaya yakalandiginda yasami tehlikeye girebilen yüksek riskli gruplar:

* 65 yas üzerinde olanlar,

* Kronik akciger-kalp ve damar hastaligi olan çocuk ve eriskinler, Bronsial astim, Kronik tikayici akciger hastaligi

* AIDS'liler,

* Bakimevinde bulunanlar, sürekli tibbi bakima muhtaç olanlar,

* Metabolizma hastaliklari (Seker hastaligi)

* Kronik böbrek hastaligi,

* Orak hücre anemisi ve diger hemoglobin bozukluklari,

* Bagisiklik sistemi baskilanmis olanlar,

* Uzun süreli aspirin tedavisi almakta olan hastalar,

2) Yüksek riskli kisilere infeksiyonu bulastirma ihtimali olanlar:

* Doktor, hemsire ve diger saglik personeli,

* Bakimevinde çalisanlar

* Yüksek riskli hastayla temasi olan aile bireyleri ve diger kisiler.

Pnömokok Asisi

Pnömokok adi verilen mikroplar, çocukluk çaginda, alt ve üst solunum yolu infeksiyonlari, zatürre, orta kulak iltihabi ve menejit gibi hastaliklara neden olan önemli etkenlerden birisidir. Antibiyotiklerin sik kullanimi nedeniyle sikligi azalmis olmakla birlikte, hala çok sayida süt çocugu ve yasli kimsenin ölümüne neden olmaktadir.

Pnömokoklara karsi ilk asi 1978 yilinda gelistirilmistir. Çesitli kronik hastaliklar, müzmin solunum yolu ve kalp rahatsizliklari, kanser ve seker hastaligi olanlarda, dalagi ameliyatla alinmis kimselerde pnömokok infeksiyonu kolaylasir. Hernekadar pnömokoklar siradan antibiyotiklerle tedavi edilebilmekteyseler de sayilan risk faktörlerine sahip bireylerde infeksiyon agir seyredebilmektedir. Son yillarda antibiyotiklere dirençli pnömokok infeksiyonlari artmakta, asiyla korunma önem kazanmaktadir.

Meningokok Asisi

"Neisseria meningitis" adi verilen mikroorganizmanin yol açtigi menenjitler oldukça agir seyretmektedir. Mevsimlerle iliskili olarak salginlar yapmaktadir. Ayni aile içinde kardesler arasinda ard arda belirtiler vermeye baslamasi ve yüksek ölüm sikligi meningokok menejiti için tipiktir. Gripal infeksiyon benzeri tabloyu takiben ortaya çikan ense sertligi, ciltte çok sayida küçük kirmizi mor renkte kanama odaklari biçiminde döküntüler hastaligin baslica belirtileridir. Agir bir hastalik tablosudur, derhal hastaneye yatirilarak yogun ilaç ve destek tedavileri yaninda yakin takip gerektirir.

Hasta bireyle temas eden kimselere "rifampisin" adli ilaç iki gün süreyle verilmekle geçici olarak korunma saglanir. Çocuklarin toplu olarak bulunduklari okul gibi ortamlarda ortaya çikan salginlarda asiyla korunma önerilebilir.