İnternet Sözleşmeleri

İnternet en başta bilgisayarlarla olmak üzere, insanlar ve ülkeler arasında iletişimin sağlanmasına yardımcı olan, bilginin paylaşılmasına ve yayılmasına imkan veren küresel bir haberleşme aracıdır.İnternetin bilgi paylaşımı ve iletişim konusunda hayatımızı bu kadar kolaylaştırması, onun hukukta da kendine yer bulmasını sonuçlamıştır. İşte internet sözleşmeleri bu şekilde ortaya çıkmıştır.

İnternet sözleşmesi demek, internet ortamında internet araçlarının kullanılmasıyla ortaya çıkan sözleşme demektir. Ancak kendisi tek başına bir sözleşme tipi olmayıp, sözleşmenin kurulduğu ortamla ilgili olarak bu adı almıştır. Bu sözleşmeler başta menkul (taşınır) mal alım – satımı olmak üzere, hizmet temini, bilgi temini vb. birçok konuyu kapsamaktadırlar. E-ticaret sisteminin yalnızca menkul mal alım satımına izin vermesi, temelini oluşturan internet sözleşmelerinin, internet üzerinden gayrimenkul alım satımına izin vermemesinden ileri gelmektedir. Çünkü gayrimenkul mal alım satımı sözleşmeleri sıkı şekil şartına tabidir.

İnternet sözleşmesine konu mallar iki gruba ayrılmaktadırlar. Bunlardan birincisi dijital mallardır. Sözleşmenin konusu olan bu mallar da her iki tarafın borcu da internet üzerinden ifa edilir. Alıcı, dijital ürün için satıcıya borcunu e-ödeme şekillerinden biriyle öder. Satıcı da ürettiği dijital malın bir kopyasını alıcı ile paylaşır. Dijital ürün ya doğuştan dijitaldir ya da sonradan dijitalize edilmiştir. Örneğin bir kitabın içeriğinin internet ortamına aktarılması, kitabın dijitalize edilmesi demektir.

İkinci grup mallar ise, dijital olmayan mal, yani menkul mallardır. Bu tür mallar da alıcılar borcun ifasını internet üzerinden yapmak mecburiyetinde değillerdir. Ancak internet üzerinden ifada bulunmak isterlerse de, kredi kartı, akıllı kart veya e-ödeme şekillerinden biri yoluyla yapabilirler. Türkiye’de tercih edilen yol kredi kartı iken, Avrupa’da yaygın olan yöntem akıllı karttır. Akıllı kartın kredi kartından farkı ise, ödemede bankanın bir işlevi olmamasıdır.

İnternet sözleşmeleri çeşitli yollarla kurulabilir:

– E-posta yoluyla kurulması: E-posta, kişilerin elektronik verilerinin bir elektronik cihazdan diğerine internet yoluyla aktarılmasıdır. Yani e- postalar klasik posta kutularının internet ortamındaki ismidir. E-posta yoluyla kişilere bir hizmet veya mal için icap(davet) ve kabul yapılmaktadır ve bu şekilde internet sözleşmesi kurulmaktadır. Sözleşme için kabul yanıtının, sözleşme istenilen kişinin posta kutusuna düşmesi gerekmektedir. Bu andan itibaren kabul beyanın gönderildiği ana geri dönük olarak sözleşme hüküm ve sonuçlarını doğurur. Kabul beyanının olduğu e-postanın okunmuş olması gerekmez.

– Chatleşme yoluyla kurulması: Chatleşme, birden çok kişinin internet üzerinden mesajlaşma yoluyla iletişime geçmesidir. Chatleşmede de icaba davet, icap ve kabul irade beyanları aranmaktadır. İcabın ve kabulün birbirlerine uygun olması ile internet sözleşmesi kurulmuş olur.

– Web sayfası yoluyla kurulması: Web sayfasında kişiler satmak istedikleri malların özelliklerini açıkladıktan sonra, bir fiyat belirlerler. Alıcılar, fiyat için tartışma ve pazarlık etme gibi yollara başvuramazlar. Sözleşme şartlarında değişiklik talep edemezler. Sözleşmeyi olduğu gibi kabul etmek durumundadırlar. Web sayfası üzerinden kurulan sözleşmelere ”katılmalı sözleşme” adı verilir. Türk Borçlar Kanunu 7. madde ve ilgili maddelerce genel işlem şartlarına tabidirler.
İnternet sözleşmeleri konusundaki diğer bir husus da, Türk Borçlar Kanunu ve 2004 yılında yürürlüğe giren E-imza Kanun’da düzenlenmiş e-imza’dır.

Güvenli e-imza, kanun izin vermişse ıslak imzanın tüm hüküm ve sonuçlarını doğurmaktadır. Ancak kanun sözleşmenin özel ya da resmi şekille kurulmasını öngörmüşse, bu tür sözleşmeler e-imza yoluyla yapılamazlar. Örneğin, el yazılı vasiyetnamenin geçerli olabilmesi, sözleşmenin baştan sona kişinin (vasiyet edenin) el yazısıyla yazılı olması şartına bağlanmıştır. Keza E-İmza, Kanunu teminat sözleşmelerinin internet sözleşmeleri yoluyla kurulmasını ya da kefalet sözleşmelerinin e-imza kullanılarak internet üzerinden kurulmasını yasaklamıştır.

Yazar: Baran Çağdavul