Başarılı çocuk yetiştirmenin yolları
BAŞARILI ÇOCUK YETİŞTİRMENİN YOLLARI
Eğer çocuğunuza bir miras bırakacaksanız bu onun kendisini keşfetmesine olanak tanımanız ve yetenekleri konusunda onu desteklemeniz olacaktır. Kendisiyle ilgili farkındalık yolculuğuna bir defa başlamış bir çocukta bu bir alışkanlık olacak ve yaşamı boyunca uyanıklık hali devam edecektir.
Bazen ebeveynler kendisinde olmayan ama çocuğunda olmasını istediği yetenekler konusunda çocuğuna yönlendirme yaparak çocuğunun bu alanda kendini geliştirmesini isterler. Hatta bu istek ve hayalerini bir proje konusu gibi ele alıp plan program yapıp çocuğu da bu programa uymak durumunda bırakanlar var. Oysa çocuk mevcut doğal yeteneklerini istekleri doğrultusunda keyifle kullanabildiği zaman geliştirir ve o alanda başarılı olur. Doğal olarak da severek yaptığı bir işin sonucunda elde ettiği başarı onu en çok mutlu edecek şeydir.
0-6 yaş; okul faktörünün olamayışı nedeniyle çocukların yeteneklerini en az yönlendirme ve kayıpla sergiledikleri dönemdir. Fakat bu çağda yetenekler çoğunlukla henüz net bir hobiye dönüşmediğinden ipuçlarını yakalamak gerekir.
İlkokul çağı itibariyle çocuğun güçlü olduğu yönler belirginleşmeye başlar, kişilik temel taşları oturur ve ilgileri öne çıkar. Fakat bu dönemde de en büyük tehdit okullardaki sistemin çocukların yeteneklerini daha standart hale getiren sadece ders çalışmaya ve sınavlara hazırlanmaya odaklı olmasıdır. Açıkçası bu dönemde ailelerde, öğretmelerde ve toplumdaki başarı algısı sınavlardan alınan notlar üzerine yoğunlaşmıştır. Çocuğun her derste iyi olması beklenir. Kısacası, yeteneklerin tam ortaya çıkacakken veya keşfedilecekken budanmaya başladığı bir dönemdir.
Bazı çocukların yetenekleri hem çok baskın hem de çok somuttur. Ayrıca kişilik yapısı olarak da tutkulu bir çocuksa bu yetenekleri çok büyük bir engel olmadığı sürece bastırmak pek mümkün olmaz. Fakat bu tür çocuklar aşırı uçlardaki çocuklardır. Toplumda bu tür baskın yeteneklerin tutkuyla birleşmiş halini görmek mümkündür ancak nadirdir.
Somut yetenekler nelerdir?
Geliştirilip kullanıldığında gözle görülür elle, tutulur ve hatta işitilebilir farklı ve beğenilen sonuçlar çıkarmamızı sağlayan yeteneklerdir. Örneğin resim yapmak, şiir yazmak, yazı yazmak, herhangi bir spor dalında ustalaşmak, beste yapmak, şarkı sözü yazmak, bütün el becerileri, tamir etmek ve bunlara benzer birçok yetenek somut yetenekler arasındadır.
Eğer yetenekleri sadece somut olanlarla sınırlandırırsak bunları yapamayanları yeteneksiz olarak nitelendirmiş oluruz.
Biz her insanda eşsiz yetenekler vardır ve her insanın yapabilecekleri doğuştan parmak izi kadar eşsizdir.
Kimi ebeveyn çocuğunun ilgi ve yeteneklerini ilkokulda keşfeder, kimisi ortaöğretime gittiği kurslarda kimisi de çocuk üniversiteye geldiğinde kendisi fark eder. Fakat çoğunlukla bu yetenekler çeşitli nedenlerden dolayı erken yaşlarda keşfedilmediğinde kayba uğrarlar. Kullanılmadığında işlevini yitirirler.
Ebeveynler için ne olursa olsun öncelikli olan çocukların en erken yaşlardan itibaren doğal yeteneklerinin keşiflerinin yapılarak kendine yön vermesi konusunda cesaretlendirilmesi olmalıdır.
Anaokulu döneminde çocuklarınızı iyice gözlemleyerek yetenekleri hakkında bilgi edinmeli ve ilkokul dönemine doğru da bu yetenekleri onun tarafından fark edilmesine ve geliştirmesine destek olmalısınız.
Nasıl mı?
1-Her çocuğun özel beceri ve yetenekleri olduğunu kabul edin.
Aileler çocuklara dar bir bakış açısıyla baktıklarında yetenekleri ve becerilerini fark edemezler.
2- Onu izleyin.
Anne ve babalar çocuklarını objektif değerlendirmeden ziyade kendi değer yargıları ve düşüncelerine göre izlerler. Bu nedenle önce çocuğunuzu izleyin. Çocuğunuzun zihninizde fotoğrafını çekin. Daha sonra bu fotoğrafı zihninizden silin. Bu sefer tamamen objektif olarak oyun oynarken, yemek yerken, günlük hayatında rutin şekilde izleyin. Neleri nasıl yapıyor? Nasıl davranıyor? Nelere ilgi duyuyor? Bunlara göre tekrar çocuğunuzun zihninizde fotoğrafını tekrar çekin. Arada çok büyük fark olduğunu göreceksiniz. Deneyin… Yetenek ve becerilerini açık ve önyargısız izleyin.
3-Dikkatinizi çocuğunuzun güçlü olduğu yönlere verin.
Anne ve babalar genelde çocuklarının yapabildiklerinden çok yapamadıklarına odaklanırlar.
Yapamadıklarını eleştirerek daha iyi yapmalarını sağlayacaklarını düşünürler. Oysa çocuğunuzun başarılı olduğu becerilerine yoğunlaşırsanız gerçekten çocuğunuzu daha farklı bir gözle görmeye başlayacaksınızdır.
Çocuğunuzun olumlu özelliklerini izlerken bu işten ne kadar keyif alırsanız ve gözlem radarlarınızı açarsanız tam bir yetenek avcısına dönebilirsiniz.
4-Çocuğunuzun yetenek ve becerilerini listeleyin.
Daha önce belirlediğiniz özellikleri sözel-dil, matematik, doğa, beden kullanımı, içsel zeka, sanatsal yetenekler, müzik yeteneği gibi alanlara ayırarak gözlemlerinizi bu başlıklar altında sıralayın.
Hangi alanda daha çok olumlu beceri sıralayabildiyseniz çocuğunuzu bu alanlarda geliştirip fırsatlar tanımanız öneririz. Bu sayede ileride işinde ve özle yaşamında çok daha başarılı ve mutlu bireyler yetiştirmiş olacaksınız.
Yazan : Deniz Ağgül Güler
