Çocuk Aklı Deyip Geçmeyin!

Anne babaların tutarsız davranışları çocukların gözünden kaçmaz. Pek çok alışkanlık gibi sorumluluk duygusu da bebeklik ve çocukluk dönemlerinde anne babanın tutumuna göre örneklerle yaşayarak öğrenilir. Ebeveynlerin en çok şikâyetçi oldukları konu ise çocuklarının aşırı rahatlığı, sorumluluklarını yerine getirmemesidir. 3- 7 yaş ve 7-12 yaş döneminde uygulanan disiplinle çocuk hayatın kurallarını öğrenir. Ebeveynlerin tutumuna göre çocuk hedefleri uğruna dürtülerini erteleme becerisini kazanır.


Çocuklar ara ara kuralları bozarak sınırları kontrol eder. Burada ebeveynlerin duruşu çok önemli. Çünkü çocuk buradan alacağı sonuca göre sorumluluk duygusunun temelini atar. Kendi oto kontrol sistemini oluşturur. Çocuğun uygun olmayan isteklerinin önünü almak toplumsal yaşam için çocuğa iyi bir örnek olur. Böylece hayatta her istediğini her zaman alamayacağını öğrenir. Kendinin dışında var olan otoriteleri öğrenir. Burada yapılan en büyük hata, iyi bir anne baba olma refleksiyle ebeveynlerin imkânlarını zorlayarak çocuğun her istediğini, ne pahasına olursa olsun temin etmeye çalışmasıdır. Bu şekilde çocuklar evde kendi imparatorluklarını kurmaktadırlar. Ve dış dünyadan kopuk hayatın gerçeklerini anlayamamış, rahatına düşkün, bencil, çıt kırıldım kişilikler ortaya çıkmaktadır. Örneğin acelesi olan bir annenin sabah odasını toplamak istemeyen çocuğunu ikna etmek yerine odayı annenin toplaması ya da yorgun ve bitkin olduğu için ebeveynlerin doğrudan çocukların isteklerini kabul etmeleri çocukların sorumsuz davranışlarını pekiştirmektedir. Ayrıca uslu durursan sana çikolata alırım, bir daha yaparsan çok kötü olur… gibi yerine getirilmeyecek olan sözler ve çocuğun yaptığı bir hatayı bir gün aşırı hoşgörülü bir tavırla hiçbir şey olmamış gibi karşılamak, başka bir günde çok sert bir tavırla cezalandırmak çocuğun kafasını karıştırır. Ebeveynlerin bu tutarsız davranışları çocukların dikkatinden kaçmaz ve yaramaz davranışlarının tetikleyicileri olurlalar.


Ailelerin disiplin kurallarını uygularken dikkat etmesi gereken noktalar.


" Kuralları belirlenirken çocuğun yaşı, gücü, olgunluğu göz önünde bulundurulmalı ve kurallar uygulanabilir, sürdürülebilir olmalıdır.


" Kurallar az sayıda ama önemli konularda olmalıdır. Örnek olarak; yatma saati, tv izleme, bilgisayar kullanma, yemek yeme gibi 3-4 konuda kurallarınız olabilir. Ancak kimi ebeveynler bu durumu abartıp çocuklarını kurallara boğmaktadır. Burada dengeli olmak çok önemli.


Sevgi, tolerans, otorite, sabır ve inanma bu beş altın anahtar çocukların sorumluluk kazanmaları ve disipline edilmelerinde ailelere yol gösterecektir.


* Çocuk sorumsuz biçimde davrandığında davranışının sonucu olarak makul ölçülerde acıyı tecrübe etmesine müsaade edin. Çocuğun ciddiye almayacağı tutarsız davranışlar çocuğun hatasını yinelemesine sebep olur.


* 3-5 yaş çocuğun inatlık dönemleridir. Çocuk bu dönemde karşı çıkarak neleri yapmaması gerektiğini öğrenerek kişiliğini oluşturur. Bu durumu bilirseniz inat davranışlar karşısında daha soğukkanlı olabilir ve sabırlı davranabilirsiniz.


* Çocuk kurallara uymuyorsa öncelikle kuralların çocuğun yaşına uygun olup olmadığı sorgulanmalıdır. Çocuğun yaşına, ihtiyaçlarına ve kişiliğine göre kuralları belirleyin ve anne baba ortak hareket ederek uygulayın.


* Kuralları uygularken yaş farkı yakın olan kardeşler arası ayrımcılık yapmayın. Örnek olarak 4 yaşındaki İhsanla 6 yaşındaki Numan'ın yatma saati aynı olmalı ama yaş farkı 6-7 den fazlaysa büyük kardeşe, ailenin aldığı kararla, farklı uygulamalar olabilir.


Unutmayın; disiplin çocuğu hayata hazırlamaktır, kendini kontrol etme becerisini kazandırmaktır, aşırı otoriter bir tutumla çocuğun kişiliğini ezmek değildir. Ebeveyn tutumları çocuğun değerler sistemini oluşturur. Okul öncesi dönemden başlayarak hak ve özgürlüklerin sınırlarını öğrenmeyen çocuklar okul döneminde kurallarla karşılaştığında bocalar. Çocukların ebeveynleriyle sevgi, samimiyet, disiplin ve ilgi dolu ne kadar çok yaşantı olursa çocukların sınırları zorlama ihtimalide o kadar azalır.


Abdullah Purtaş


.ALINTIDIR.