Büyüklüğüne ve Parlaklığına Göre Yıldızlar

İçinde Güneşimizin de bulunduğu ısı ve ışık yayan cisimlere “yıldız” denir. Tabi ki her yıldız aynı boyuta ve parlaklığa sahip değildir. Örneğin, Güneşimiz orta boyutlu bir yıldızdır. Fakat bazı yıldızlarla karşılaştırıldığında boyut ve parlaklık olarak gerçekten sönük kalır.Şöyle ki, Güneşimiz bilinen en büyük yıldız olan ‘’ NML CYGNİ ‘’’e göre yaklaşık olarak 1650 kat daha küçüktür.


Bu yıldız o kadar büyüktür ki; güneşimiz yerine o olsaydı, büyüklüğüyle Güneş’in yörüngesini çevreleyebilirdi. Güneş’ten büyük olan birçok yıldız vardır. Bunlardan bilinenlerini paylaşalım. Öncelikle, Güneş’ten büyük olan Sirius ile başlayalım. Bu yıldız aynı zamanda Güneş’ten sonraki en parlak yıldızdır. Güneş’in parlak olmasının sebebi tamamen yakın olmasıyla alakalıdır. Aynı zamanda Sirius’’un parlak görünme sebebi de budur. Sirius, Güneş sistemine yakınlık olarak 7. sıradadır ve – 1,46 Kadir’’e sahiptir ( Kadir; cisimlerin parlaklık dereceleri için kullanılan bir birimdir ve kadiri düşük olan cismin parlaklığı artar). Güneş ise -26,74 Kadir parlaklıktadır. Sirius’tan sonra büyüklük olarak Pollux gelir. 34 ışık yılı ( 1 ışık yılı: 9,5 trilyon km ) uzaklıkta olan Pollux, İkizler Takımyıldızı arasında bulunan bir yıldızdır ve parlaklığı + 1,15 kadirdir. Pollux aynı zamanda takımyıldızı içerisindeki en parlak yıldızdır. Pollux’tan daha büyük olan Arcturus , 37 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çapı yaklaşık 20 Güneş çapına eşittir. -0,04 Görünür Kadiri ile parlaklık olarak 3. sırayı almaktadır.


Arcturus’tan sonra büyüklük olarak Aldebaran gelir ve yaklaşık olarak 44 Güneş çapındadır. 65 ışık yıldızı uzaklıkta bulunan bu yıldız yakıtını tüketmiş bir kızıl devdir. 0,87 Kadirlik parlaklığa sahip olan oldukça parlak bir yıldızdır.Sonraki yıldızımız ise Rigel’’dır. Yaklaşık 50 Güneş çapında olan bu yıldız, Güneş’ten 57.000 kat daha parlaktır. Yaklaşık olarak 1000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu yıldız mavi-beyaz ışık yayan bir devdir ve + 0,18 Kadirlik parlaklığa sahiptir. Antares, bu kızıl dev Dünyamızdan 600 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve + 1,06 Kadirlik parlaklığıyla en parlak 17. yıldızdır. Bu yıldız o kadar büyüktür ki, çapı yaklaşık olarak 530 Güneş çapına eşittir.

Bilim adamları bu yıldızın çapını 3 astronomik birimden fazla olarak hesaplamışlardır ( 1 astronomik birim: Güneş ile Dünya arasındaki mesafedir ki bu da 150 milyon km’dir). Bu yıldızdan sonra ise, “Betelgeuse” gelir. Dünya’dan 600 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu yıldız, kırmızı bir devdir.+0,45 Kadirlik parlaklığı ile bilinen en parlak 11. yıldızdır. Yaklaşık olarak 800 Güneş çapı genişliğinde bir çapa sahiptir.


Mu Cephei, bu yıldız tam anlamıyla gerçek bir devdir. Çapı 1200 Güneş çapına eşittir. Böyle bir yıldıza sıklıkla rastlayamazsınız. VV Cephei bilinen en büyük yıldızdır ve yaklaşık 1900 Güneş çapı genişliğinde çapı vardır. Hiperdev olan bu yıldız 2400 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır. Bilinen en büyük 3. yıldızdır. VY Canis Majoris, yaklaşık 2100 Güneş çapı genişliğindeki çağı ile bilinen en büyük 2. Yıldızdır. Yaklaşık olarak 3800 ışık yılı uzaklıkta olan bu yıldız. Kırmızı hiperdev’dir. Aynı zamanda gökyüzündeki en parlak yıldızlardandır.

Not: Yazımızın başında en parlak yıldız olarak Sirius’u söylemiştik. Fakat Sirius’u en parlak yapan en büyük etken yakın olmasıdır. Aslında bilinen en parlak yıldız Pistol (tabanca) yıldızıdır. Bu yıldız yaklaşık olarak 25.000 ışık yılı uzaktadır ve galaksimizin merkezine oldukça yakındır. Aynı zamanda bir nebula’nın içerisinde bulunmaktadır. Bu yüzden görüntüleme cihazlarıyla dahi görüntülenememekte’dir. Kızıl ötesi ışınları algılayabilen bir cihaz sayesinde bu yıldızın en parlak yıldız olduğunu anlayabiliyoruz.

Boyutlarına Göre Yıldız Sıralaması:
1- NML CYGNİ 2-VY Canis Majoris 3- VV Cephei 4- Mu Cephei
5- Betelgeuse 6- Antares 7- Antares 8-Rigel
9- Aldebaran 10- Arcturus

Parlaklıklarına Göre Yıldız Sıralaması:
1- Pistol ( Tabanca ) 2- Sirius 3- Canopus 4- Rigil Kentaurus
5- Arcturus 6- Vega 7- Capella 8- Rigel
9- Procyon 10- Archernar


Yazar: Hasan Can Bozkurt