Alerji

Besin alerjisi nedir?

Besin alerjisi bağışıklık sisteminin aslında zararsız olan bir besin maddesini, zararlı bir madde olarak algılamasıdır. Vücut buna yanıt olarak savunma sistemini harekete geçirir.

Besin alerjileri bebeklik çocukluk döneminden ve hatta anne karnından başlayarak görülebilmektedir. Ailesinde en azından bir ebeveyni veya bir kardeşinde alerji öyküsü (alerjik rinit, astım, besin alerjisi veya egzema) olan bebeklerin 5-7 yaş arasında besin alerjisinin ortaya çıkma riski %20 kadar yüksek olabilir.

Bebekler alerji olduğunda hemen belirti verir. Bunlarda bir yiyeceği ilk kez ya da ikinci kez denemenizde hemen bebeğinizde alerji izlerine rastlarsınız. Alerjik belirtiler yüz, ağız, dilde veya vücutta kızarıklık, dudaklarda veya gözlerde şişkinlik, burnun sürekli akması veya tıkanık olması, bulantı, kusma, ishal şeklinde olabilir. Daha ağır durumlarda, hırıltı, zor nefes alma, halsizlik şeklinde de ortaya çıkabilir. Böyle bir durumda acilen doktorunuzdan yardım almalısınız.

Hangi bebeklerde gıda alerjisi riski daha yüksek?

Ailenizde gıda alerjisi var mı? Bebeğinizle ilgili endişelenmeden önce bu sorunun cevabını aramakta fayda var. Çünkü ailenin büyüklerinde allerji olan çocuklarda da alerji olma olasılığı daha yüksek. Bunun dışında egzaması olan bebekler de gıda alerjisine daha yatkın olabiliyor.

Ailesinde en azından bir ebeveyni veya bir kardeşinde alerji öyküsü (alerjik rinit, astım, besin alerjisi veya egzema) olan bebeklerin 5-7 yaş arasında besin alerjisinin ortaya çıkma riski %20 kadar yüksek olabilir.
Süt çocukluğu besin alerjisinin ortaya çıkması açısından çok hassas bir dönem olduğundan, bebeklerde alerji önlenmeli, bunun için gerekenlerin yapılmasına doğumdan hemen sonra başlanmalıdır.

Gıda alerjisi nasıl seyreder?

Bebek alerji olduğunda hemen belirti verir. Bunlarda bir yiyeceği ilk kez ya da ikinci kez denemenizde hemen bebekte alerji izlerine rastlarsınız. Alerjik belirtiler yüz, ağız, dilde veya vücutta kızarıklık, dudaklarda veya gözlerde şişkinlik, burnun sürekli akması veya tıkanık olması, bulantı, kusma, ishal şeklinde olabilir. Daha ağır durumlarda, çocukta alerji hırıltı, zor nefes alma, halsizlik şeklinde de ortaya çıkabilir. Böyle bir durumda acilen doktorunuzdan yardım almalısınız.

Farklı allerji çeşitleri mevcut. bazı alerjiler daha sinsi. Bunlara gecikmeli alerjiler de diyebiliriz. Belirtileri zaman içinde ortaya çıkar. O yüzden de tespit edilmeleri daha zordur. Çünkü hemen belirti vermedikleri için çocuk bu gıdaları yemeye devam eder. Genelde süt, soya, yumurta ve buğday ürünleri bu tip allerji yaratabilir. Allerjik belirtiler de egzama, reflü, mide ağrısı, yetersiz büyüme , ishal veya kabızlık olabilir. Alerji yapan gıdayı çocuğa vermeyi kesseniz bile belirtiler tamamen ortadan kalkmaz ama hafifler.

Bebeğinizin bu tür bir alerjisi olmasından şüpheleniyorsanız bir alerji günlüğü tutabilirsiniz. Buraya bebeğinize verdiğiniz gıdaları ve alerji belirtilerini not edin. Ve bu notları en az iki haftadan aksatmadan yazmaya özen gösterin. Bu tür bir gıda alerjisini tespit edebilmek için mutlaka bir doktordan yardım almanız gerekir.

Alerji nasıl teşhis edilebilir?

Çocukta alerji olduğundan şüpheleniyorsanız ilk iş doktorunuza gidin. Çok sayıda alerji testi var. Deri testleri veya kan testleriyle bebeğinizin neye alerjisi olduğunu anlamaya çalışacaklardır. Siz şüphelendiğiniz gıdaların neler olduğunu doktorunuza söylemeyi unutmayın. Testler sizin şüphelendiğiniz gıdaları baz alarak yapılacaktır ama bunun dışında yaygın allerji yapan gıdaları da (inek sütü, buğday ürünleri, soya, balık,su kabukları, yumurta, fıstık, fındık, ceviz vb) test edebilir. İsterseniz alerji ilaçları hakkında doktorunuzun fikrini alabilirsiniz ancak bebeğinizin alerjik olduğu besinleri saptayıp menüsünden çıkarmak en iyisi.

Besin alerjisi belirtileri neler?

Alerjik belirtiler:
Kusma
Bulantı
Kramp tarzında karın ağrıları
Ürtiker
Egzama
Baş ağrıları
İshal
Astım
Öksürük, hırıltılı solunum
Tekrarlayan orta kulak sorunları
Nezle (burun kaşıntısı, aksırık, geniz akıntısı)

Besin alerjisi olan birçok insan için bu reaksiyonlar tehlikeli olmaktan çok rahatsızlık vericidir. Ancak ender de olsa bazı durumlarda daha ağır reaksiyonlar yaşanabilir. Böyle bir durumda acilen doktora gitmek gerekir.

Besin alerjisinde riskli gıdalar

İnek sütü: İnek sütüne alerjisi olan çocukların diyetinde peynir, yoğurt, tereyağı, krema gibi ürünlerin olup olamayacağına doktorunuz karar verecektir.

Yumurta: Sıklıkla tüketildiği hem de birçok yiyeceğin içinde bulunduğu için kolaylıkla alerji yapabiliyor. Yumurta beyazına karşı alerji sarısına oranla daha fazla görülmekte. Yumurta alerjisi özellikle bebeklikte ve erken çocukluk döneminde daha yaygın ortaya çıkıyor. Yıllar içinde etkisi azalıyor. Yetişkinlik döneminde tamamen bitiyor. Yumurta alerjisinin belirtileri egzama veya kaşıntı deri ve göz lezyonları şeklinde ortaya çıkabiliyor. Yumurta alerjisi, yumurtanın kendisinin veya yumurta içeren yiyeceklerin yenilmesinin ardından yaygın kızarıklık, hırıltılı solunum, kusma ve ishal ile kendini belli edebilir.Yumurta akının bir yaşından önce verilmemesi, başlandığında ise yavaş yavaş arttırılması gerekli. Alerji belirtileri ortaya çıktığında yumurtaya en az altı ay ara verilmelidir.

Balık ve kabuklu deniz ürünleri: Alerjiye neden olan balık ve deniz ürünlerinden bazıları: Uskumru, ton balığı, ıstakoz, morina balığı, sardalye, kerevit, karides, yengeç, salyangoz, midye, istiridye, kalamar.

Kabuklu ve yağlı kuruyemişler (fındık, fıstık gibi): Bu gruptaki alerjik besinler yerfıstığı, badem, hindistancevizi, kestane, ceviz, şamfıstığı, fındık ve ceviz. Pek çok doktor bebekleri 12 ila 36 ay arasında kuruyemişlerle tanıştırmak gerektiğini söylüyor. Eğer alerjik bünyeli bir bebeğiniz yoksa, ailenizde bir alerji hikayesi yoksa, bebeğinizi 12 ay civarında kuru yemişlerle tanıştırabilirsiniz. Ama alerjiye yatkın bir bebeğiniz varsa belki 24 ile 36 ay arasında bir zamanı bekleyebilirsiniz.

Tahıllar: Mısır buğdaya kıyasla daha az alerjen özelliğe sahip. Buğday ise her diyette önemli bir yere sahip olduğundan dolayı, diyetten çıkarılması oldukça zordur. Buğday alerjisi (gluten entropatisi ve/veya çölyak) olanlar ekmek, bulgur, kuskus, krakerler, nişasta, durum buğdayı ve durum unu, gluten, makarna, erişteyi de diyetlerinden çıkarmak zorunda kalabilirler.

Etler: Tavuk ve sığır etine karşı besin alerjisi de genelde bebeklik çağında görülür. Kuzu eti daha az alerjendir. Süte duyarlı olan bebekler, sığır etine alerjik reaksiyon gösterebildikleri gibi yine aynı şekilde yumurta alerjisi olan bireyler de tavuk etine karşı duyarlılık gözlemlenebilir.

Meyveler, sebzeler: Özellikle çilek, kivi ananas, domates gibi meyve ve sebzeler çocuklarda alerjiye neden olabilirler. Portakal sık tüketimi nedeniyle çocukluk döneminde semptomlara neden olabilir. Kabak ve domates gibi sebzeler çeşitli klinik belirtilere neden olabilirler. Patates veya havuç gibi sebzelerin kabuğuna karşı bir duyarlılık mevcutken, yenebilir kısımlarına karşı bir belirti gözlemlenemeyebilir.

Baharatlar ve çeşni vericiler: Zencefil, kereviz tohumu, tarçın, karanfil, kişniş, hindistancevizi, hardal, karabiber, kırmızıbiber, haşhaş tohumu, ada çayı ve vanilya besin alerjilerine neden olabilir.

Hardal: Kuvvetli bir alerjendir, özellikle çocuklarda astım veya ürtikere neden olabilir.

Çikolata: Özellikle çocuklarda sık tüketiminden dolayı alerjik burun akıntısı, migren, deride kızarma kaşıntı ve sindirim sistemi bozuklukları görülebilir.

Nelere dikkat etmeliyim?

-Kendinizce tanı koymayın; bu sizin veya çocuğunuzun büyüme ve gelişimi için çok önemli bir besinden mahrum kalmasına neden olabilir. Besin alerjisinin tanısında ve tedavisinde mutlaka doktorunuzdan yardım alın.

-Aldığınız her ürün için “Etiket okuma” alışkanlığı edinin.(İçindeki maddeler, üretim ve son kullanma tarihi).

-Besin alerjisi şüphesi olan hasta bir çocuğa, alerji uzmanı tarafından testleri tamamlanıncaya kadar şüphelenilen besinler verilmemelidir.

-Besin alerjilerinde tanı kesinleştikten sonra tedavi, çocuğunuzun alerjik olduğu besin veya besinleri diyetten çıkarın. Çok az miktarda alımlarda bile şiddetli reaksiyon olabileceği için mutlak kaçınma şart.

-Önemli bir besin diyetten çıkarılmışsa beslenme bozukluğunun önlenmesi için diyetin düzenlenmesi gereklidir.

-Besin alerjisi tanısı konulan kişi veya o kişi çocuksa ailesi, bakıcıları ve okul personeli belirtilerin tanınması ve gerekirse acil tedavisi konusunda bilgilendirilmelidir. Acil tedavinin önemi vurgulanmalıdır.

-Aileye bir acil eylem planı verilmeli, ciddi reaksiyonlarda adrenalin otomatik enjektörü kullanımı konusunda eğitilmeli.

-Besin alerjisi olan çocuk arkadaşlarından, yabancılardan veya satış yapan yerlerden hiçbir yiyecek almamalıdır.

- İşlenmiş, dondurulmuş veya paketlenmiş gıdalar gizli besin proteinleri içerebilir; alışveriş sırasında besin etiketleri ve içerikleri dikkatle okunmalıdır. Restoranlarda yenen yemeklerde de gizli besin alerjenleri olabilir; hazırlayan kişilerden yiyecek içerikleri hakkında bilgi alınmalıdır.

Alerjisi olan çocuğum için kreşte ne yapılmalı?

En önemli adım kreşteki tüm personeli bu konuda bilgilendirmek. Doktorunuz kreş için özel bir yazı yazabilir. Burada belirtilerin neler olduğu, belirtiler ortaya çıktığında neler yapılması gerektiği yazılabilir. Tüm ilaçlar el altında olmalı ve çalışanlar ilaçların nasıl kullanılacağını bilmeli.

Çocuğunuzun bir başka çocuğun yemeğini paylaşmayacağından emin olmaya çalışın.

Okul menüsünü liste her değiştiğinde kontrol edin. İçinde alerji yapan gıdalar var mı mutlaka bakın.

Çocuklarda besin alerjileri kalıcı mıdır?

Besin alerjileri çocuklarda ve erişkinlerde düzelme eğilimi gösterir. Bu nedenle belli aralarla yükleme testi yapılarak düzelip düzelmediği takip edilmeli. Süt, yumurta, buğday ve soya alerjileri yıllar içinde çoğunlukla düzelir. Buna karşılık kuruyemiş, balık ve kabuklu deniz hayvanları alerjilerinin düzelmesi beklenmez...


.alıntı.