Öğrenme güçlüklerinin yaşlara göre belirtileri nelerdir?

Çocuğunuzun okul başarısızlığının nedeni her zaman tembelliği ya da disiplin eksikliği olmayabilir. Bazı çocukların başarısızlığının altında çeşitli öğrenme güçlükleri yatar. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar sahip oldukları beceriler açısından güçlük çektikleri bir ya da iki alan haricinde diğer çocuklardan farksızdır.

Ancak öğrenme güçlüğü çocukların dersi anlamasını, arkadaşları ile aynı düzeyi tutturmasını zorlaştırarak kendisinin “aptal” ya da “sıkıcı” olduğunu düşünmesine neden olabilir.

Okul başarısızlığı çocuğun özgüvenini de ciddi ölçüde zedeleyebilir. Bu da arkadaş edinmelerini ve arkadaşlıkları sürdürmelerini güçleştirir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar genellikle gergin ve öfkeli olduklarından davranış sorunları da sık sık görülür. Bunun yanında öğrenme güçlükleri ile birlikte dikkat eksikliği de sıklıkla görülür.

Aşağıda çocuk ve ergenlerde gözlenebilecek bazı güçlükler ele alınmaktadır. Bunlardan bir ya da birkaçı zaman zaman her çocukta gözlenebilir. Bu normaldir. Ancak çocuk ya da ergen uzun bir zamandan beri bu sorunları yaşıyorsa, öğrenme güçlüğü olup olmadığının belirlenmesi için bir çocuk ve ergen ruh sağlığı hekimi ile görüşmeniz gerekebilir.

Çocuğun güçlük yaşadığı alanın erken bir şekilde belirlenmesi ve buna yönelik bir plan geliştirilmesi çocuk ya da ergenin dünyasında önemli bir fark yaratır.

Öğrenme güçlüğünün çeşitli tipleri vardır. Bunlardan bazıları:

Disleksi: Dil ve okuma güçlüğü. Disleksisi olan çocuk ve ergenler kelimeleri, cümleleri veya paragrafları anlamakta güçlük çekerler.

Diskalkuli. Matematik öğrenme güçlüğü. Diskalküli olan çocuk ve ergenler aritmetik problemlerini çözmekte ve matematik kavramlarını kavramakta güçlük çekerler.

Disgrafi.Yazma öğrenme güçlüğü. Disgrafi olan çocuk ve ergenler harf yazmakta ve yazıları belli alanlara yazmakta zorluk çekerler.

İşitsel ve görsel işleme güçlükleri. Bilgiyi işleme güçlüğüdür. Görsel ya da işitsel işleme güçlüğü olan çocuk ve ergenler normal bir şekilde işittikleri ve gördükleri halde dili anlamakta güçlük çekerler.

Özel öğrenme güçlüklerinin yaşlara göre belirtilerinden bazıları şunlardır:

Okul öncesi
Çocukların çoğuna kıyasla daha geç konuşmaya başlar.

Telaffuzla ilgili sorunlar yaşar.

Sözcük hazinesi çok yavaş artar, sıklıkla doğru kelimeyi bulmakta zorlanır.

Kafiyeli kelimelerde zorluk yaşar.

Rakamları, alfabeyi, haftanın günlerini, renk ve şekilleri öğrenmekte sorun yaşar.

Aşırı acelecidir ve kolaylıkla dikkati dağılır.

Talimatlara veya rutinlere uymakta zorluk çeker.

Akranları ile etkileşimde sorunlar yaşar.

Hazırlık- 4. sınıflar
Harfler ve sesler arasındaki bağlantıları öğrenmekte yavaştır.

Temel kelimeleri karıştırır (koşmak, yemek, istemek).

Sürekli aynı okuma hatalarını ve harfleri soldan sağa (b/d) yukarıdan aşağı (u/n) ters görme ve hecelerin yerini değiştirme (elif/file) gibi imla hatalarını yapar.

Rakam sıralarını değiştirir ve aritmetik işaretlerini (+, -, x, /, =) karıştırır.

Olguları hatırlamakta yavaştır.

Yeni becerileri öğrenmekte yavaştır; büyük ölçüde ezbere dayanır.

Dürtüseldir; planlamada güçlük çeker.

Kalem tutuşu dengesizdir.

Zaman kavramlarını öğrenmekte zorluk yaşar.

Koordinasyonu zayıftır; fiziksel ortamın farkında değildir; sık sık kazalara maruz kalır.

5–8. sınıflar
Harf sıralarını karıştırır.

Önekleri, sonekleri, kelime köklerini ve diğer imla kurallarını öğrenmekte yavaştır.

Yüksek sesle okumaktan kaçınır.

Kelime problemlerinde zorluk yaşar.

El yazısında zorlanır; kalem tutuşu acemicedir.

Kompozisyon yazmaktan kaçınır.

Olguları hatırlamakta yavaştır.

Arkadaş edinmekte zorluk yaşar.

Beden dilini ve yüz ifadelerini anlamakta zorlanır.

Lise öğrencileri ve yetişkinler
Hatalı telaffuz devam eder; kısa bir yazı içerisinde bir kelimeyi birçok yerde farklı şekillerde yazar.

Okuma ve yazma görevlerinden kaçınır.

Özet çıkarmakta zorlanır.

Sınavlarda açık uçlu sorularda zorlanır.

Hafıza becerileri zayıftır.

Yeni ortamlara uyum sağlamakta zorlanır.

Çalışması yavaştır.

Soyut kavramları idrak etmekte zorlanır.

Ayrıntılara ya çok az dikkat eder ya da çok fazla ayrıntılara odaklanır.

Bilgileri yanlış yorumlar.

Dr. Ayten Erdoğan
Memorial Hastanesi
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı