Nitel Kitap Analizi Örneği (Çevremiz ve Biz - Evren)
Kitabın adı; Çevremiz ve Biz Evren
Kitabın yazarı; Nuria ROCA
Kitabı çeviren; Ulaş APAK
Kitabı resimleyen; Rosa M. CURTO
Kitabın yayın evi; Tübitak Popüler Bilim Kitapları
I
Seçilen konu; Gökyüzü ve uzay kavramının anlatılması ve gezegenlerin tanıtılmasını içeriyor.
Resimler; Resimlerin hemen hemen hepsi gerçeğe yakın nitelikte resmedilmiş. Bunun yanı sıra resimler çocukların yaş ve seviyesine uygun, karmaşık olmayan yapıda. Çocuklara gezegenleri anlatmak son derece zordur ama bu kitapta gezegenler çocuklara son derece sade bir şekilde resmedilerek verilmiş.
Yazı ve şekil büyüklüğü; Yazı ve şekillerin büyüklüğü son derece dengeli. Özellikle gezegenlerin büyüklükleri (8. ve 9. sayfada) çocukların kavrayabileceği nitelikte. Bunun yanı sıra yazıların puntoları da iyi ayarlanmış. Bazen çocuklara kitap okurken onlara şekilleri gösterebilmek için kitabı kendimizden uzakta tutabiliyoruz ve bu nedenle yazıların biraz daha büyük olması bizim için bir avantaj oluyor.
Sayfa sayısı; Kitap 33 sayfadan oluşuyor. 33 sayfa kulağa çok gibi gelse de çocuklara verilen bu kavramın 33 sayfaya sığdırılması son derece iyi. Gezegenler ile ilgili kavramlar fazla uzatılıp gereksiz ayrıntılara girilmeden ana hatları ile resmedilerek verilmiş.
Renkler; Renkler kesinlikle çok canlı ve ilgi çekici. Bütün resimlerde renk tonlamalarına yer verilerek daha da gerçekçi bir görüntü sağlanmış. Bunun yanı sıra abartıdan kaçınılarak her şey gerçeğine uygun şekilde yansıtılmış.
Resim ve yazı eşleşmesi; Resimler ve yazılar da birbirleri ile tutarlı idi. Örneğin; 14. ve 15. sayfalarda ayın sadece tek bir şekilde görünmediğinden bazen D harfine bazen O harfine bazen de C harfine benzediğini söylerken ayın bu halleri resmedilerek çocukların daha iyi kavraması sağlanmış. Her sayfada farklı bir gezegen anlatılırken o gezegen ile ilgili resimler aynı sayfada yer alıyor. Buda çocuklarda kavram kargaşasının çıkmasını engelliyor.
Sayfa ve resim kalitesi; Kitabın sayfaları kuşe kağıda basılı ve son derece kaliteli bir görüntüye sahip. Ayrıca kitabın kapağı kalın ve parlak bir kartondan oluşuyor ve buda çocukların ilgisini çekmekte çok etkili oluyor. Bunun yanı sıra resimler de kaliteli bir görüntüye sahip ve sayfalara iyi aktarılmış.
Boyutu; Kitabın büyüklüğü 2 kucak büyüklüğüne yakın nitelikte. Çocukların kitabı daha iyi inceleyebilmeleri ve yanlarındaki kişi ile bir sevgi bağı kurabilmeleri için kitabın boyutu çok önemli. Yine çocuklara kitabı okurken kitabı hepsinin görebilmesi ve resimleri anlayabilmesi için boyutun büyük olması gerekir. Bu özellikler göz önüne alınarak incelendiğinde kitabın büyüklüğü anaokullarında okuyabilmemiz için son derece iyi.
İçeriği ve kullanılan dilin anaokulu çocuklarına uygunluğu; Kitabın içeriği çok geniş. Uzay ve gezegenler ile ilgili her kavram ve tüm gezegenlere kitap içinde yer verilmiş. Bunun yanı sıra çok sade bir dil kullanılarak bu kavramlar en basit şekilde anlatılmaya çalışılmış. Bizim bile anlamakta güçlük çektiğimiz bazı kavramlar çocukların anlayabileceği şekilde basite indirgenerek anlatılmış.
Kitabı okumadan önceki beklentilerim; Gökyüzü, uzay ve evren ile ilgili kavramları okulöncesi dönem çocuğuna vermek çok kolay değildir. Ama bu kitapta bu olay ve kavramlar son derece basit ve anlaşılır bir şekilde anlatılarak resmedilmiş. Daha önce bu konular ile ilgili gelen sorulara net ve açıklayıcı cevaplar veremezken bu kitapta bütün cevapları buldum. Çocukların sorabileceği her türlü sorunun cevabı kitabın içinde mevcuttu. Çocuklardan ilginç sorular bekliyor ama bunların cevabını verememekten korkmuyordum. Ayrıca uzay kavramı çocuklarda son derece merak uyandıran bir kavramdır ve bu yüzden ilgilerini çekeceğini düşünerek kitabı okumaya başladım.
II
Kitabı okumaya başlamadan önce çocuklara gezegenlerin isimlerini sordum ve gelen cevaplar doğrultusunda uzay ve gezegenler ile ilgili sohbet etmeye başladık. Çocuklar güneşin bizi ısıtıp bize ışık verdiğini biliyorlardı, bu bilgiden yola çıkarak ayın şekilleri ile ilgilide bilgilerini ölçmek amacı ile onlara sorular yönelttim ve ayın şekillerini bildiklerini hatta C harfine benzeyen şekline hilal dendiğini bildiklerini gördüm. Daha sonra kitabın resimlerini göstererek gördükleri şeyleri açıklamalarını istedim. Kitap çok uzun olduğundan bunu bölümler halinde yaptım. Kavram kargaşasına neden olmamak için kitabı gün gün okudum. Resimleri görünce hangi şeklin hangi gezegene ait olduğunu tahmin edip doğru cevabı bulmaya çalıştılar. Daha sonra kitabı okumaya başladım, çocuklar beni merak ve hayretle dinleyip resimleri incelediler. Kitabı okumam sona erdiğinde ise kitabı çocuklardan birine vererek ben onun yerine oturdum ve kitabı sayfa sayfa bize anlatmasını istedim. Ben kitabı okurken okadar iyi dinlemiş ki hemen hemen aynı şekilde açıklamalar yaptı. Çocuklar çok karmaşık gibi görünen bu kavramı kitabın sade anlatımı ile kolayca kavrayabildiler.
Kitabın 28. sayfasında “bu kadar çok yıldız arasında başka bir gezegende daha canlı varlıklar olması çok olasıdır, ama acaba bu varlıkların görünüşleri bize benzer mi? Zeki olurlar mı? Kaya parçalarına mı benzerler? İfadesi bulunuyordu. Öncelikle çocuklara bu soruları yönelttim ve ardından bunları resmetmelerini istedim. Ortaya çok ilginç resimler çıktı fakat çocukların bu resimleri ailelerine götürmeleri nedeni ile resimleri ödevime ekleyemedim.
III
“Çevremiz ve Biz Evren“ adlı kitabın sayfa sayısının “ Yağmur Damlaları” adlı kitaptan fazla olmasına rağmen çocukların daha çok ilgisini çekti ve sıkılmadan dinlediler.
Bunun yanı sıra bu kitapta çocuklara sadece bilimsel bilgilerin verilmesi kavram kargaşasının oluşmasını engelledi. Diğer kitapta din ve bilim birbirine karıştırılarak verildiği için çocukların farklı şeyler düşünmesine ve kafalarının karışmasına neden oldu. Çocukların kitaplar ile ilgili beğenileri benimkilerle paraleldi. Örneğin “Çevremiz ve Biz Evren” isimli kitabın resimlerini ve anlatımındaki sadeliği çok beğenmiştim, çocuklar da resimler ile ilgili beğenilerini dile getirdiler. Bunun yanı sıra “Yağmur Damlaları” isimli kitapta ise ağaçların arasındaki çiçekten bahsederken çiçeğin ağaçların arasında değil de iki dağın arasında oluşu en az benim kadar çocuklarında dikkatini çekti.
Kitabın Yazarı veya Editörü Olsaydım; Kitapta ki bilgiler iyi bir şekilde resmedilerek sade bir dil ile anlatılmış. Ama ben editör ya da yazar olsaydım kitabı biraz daha kısa tutmaya çalışırdım. Bu hali ile de son derece güzel ama çocuklara okumak uzun zaman alıyor, günlere bölünerek okunması gerekiyor. Kitap çok ayrıntılı bilgiler içerdiği için geliştirmek için farklı bir içerik düzenlenmesi gerektiğini düşünmüyorum.
Ayşe TURAN
