DİVAN EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ
DİVAN EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ
1)
Divan edebiyatı nazım biçimlerinden biri olan kasidenin belirli bölümleri vardır: Bahar mevsiminin ya da bayram günlerinin tasvir edildiği birinci bölüme “teşbib” , Asıl konuya geçiş ifade eden
(I)
bir ya da birkaç beyitten oluşan bölüme “girizgah”, Şairin kendini övdüğü bölüme
(II)
“mehdiye”, araya aynı ölçü ve uyakta gazel tarzında şiir söylemeye “tegazzül”, birkaç
(III) (IV)
beyitten oluşan son bölüme de “dua” adı verilir.
(V)
Yukarıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) V B) IV C) III D) II E) I
2
I. Özellikle aşk, güzellik, ve içki konusunda yazılır.
II. Beyit sayısı 5 ile 9 arasında değişir.
III. Uyak düzeni, aa – bb – cc – dd -… şeklindedir.
IV. İlk beyitine matla, son beyitine makta denir.
V. Tasavvuf edebiyatındaki ilahiyle biçim ve içerik bakımından aynıdır.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi gazel için söylenemez?
A)III. ve V B) III. ve IV C) III ve V D) II ve IV E) II. ve IIII
3
* Dil-i pürhun elem-i hercin ile cuş edeli
Çeşme-i çeşmin akan suları dem gibi gelir.
* Cennet cennet dedikleri
Birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene sen ver onu
Bana seni gerek seni
Yukarıdaki şiir parçaları iki farklı yüzyılda yaşayan iki farklı şaire aittir.
I. Her ikisi de sade bir dille söylenmiştir.
II.Her ikisi de halk edebiyatına aittir.
III. İkisi de farklı ölçülerle söylenmiştir.
IV. Uyak örgüsü aynıdır.
V. Şairler birbirinden etkilenmişlerdir.
Bu şiir parçaları için yukarıda numaralanmış yargılardan hangisi söylenebilir?
A) V B) IV C) III D) II E) I
4
Sana kimisi canım kimisi cananım deyü söyler
Nesin sen doğru söyle can mısın canan mısın kafir?
Yukarıdaki beyit için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir?
A) Mesneviden alınmış bir beyittir.
B) Kasidenin dua bölümünden alınmıştır.
C) Herhangi bir gazelin makta (son) beyitidir.
D) Gazelin matla (ilk) beyiti değildir.
E) Mersiyeden alınmış bir beyittir.
5
I. O temayül o tegafül o eda
O tebessüm o tekellüm o sada
II. Kamet-i naziki bir ince fidan
Arızı hem sıfatı berg-i hazan
III. Bulunur bunda hep efrad-ı milel
Tab’-ı insana nice vere halel
IV. Dürlü dürlü derde uğratan beni
Kalb-i mail çeşm-i şahid-i bazdır.
V. Çünki yar ağyar ile dem-sazdır
Bana günde bin kez ölmek azdır.
Yukarıdaki beyitlerden hangisi bir “mesneviden” alınmış olamaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
6)
I. Bir elinde gül bir elinde cam geldin sakiya
Kangısın alsam gülü yahud ki camı ya seni
II. Bir nazenin fitne tevellüd eder müdam
Mecliste duht-ı rezle o büt hem-dem olmasın
III. Tuti-i mucize-guyem ne desem laf değül
Çerh ile söyleşemem ayinesi saf değül
IV. Ben bu haletel tenezzül mü ederim şiire
Neyleyim kurtulamam tab’-ı heves-nakimden
V. Ben kulun layık değüldür valsına amma yine
İltifatun arzu-mend-i visal eyler beni
Yukarıdaki beyitlerden hangisi gazelin matla (ilk) bölümünden alınmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
7
I. Minnet hüdaya devlet-i dünya fena bulur
Baki kalır sahife-i alemde adımız
II.Eşcar-ı bağ hırka-i tecride girdiler
Bad-ı hazan çemende el aldı çenardan
III.Leyla ana verdi cümle rahtın
Pak eyledi bergden dırahtın
IV.Heva ara’isi gül-zara çehre-güşa
Bahar gülşene giydirdi hulle-i harda
V. Bir nice doyunca kanalım cam-ı murada
Bir lahza komaz saki-i devran elimizde
Yukarıdaki beyitlerden hangisi gazelin makta (son) bölümünden alınmış olabilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8
I. Teşbib: Bahar mevsiminin ya da bayram günlerinin tasvir edildiği birinci bölüme denir.
II.Girizgah: Asıl konuya geçiş ifade eden bir ya da birkaç beyitten oluşan bölüme denir.
III. Fahriye: Şairin sanatkarane bir üslupla kendini övdüğü bölüme denir.
IV. Tegazzül: Araya aynı ölçü ve uyakta gazel tarzında şiir söylemeye denir.
V. Mehdiye: Kasidenin sunulduğu kişinin övgüsünün yapıldığı bölüme denir.
Yalnızca bu bilgilere dayanarak,
Bu arsada Baki nice üstada yetişti
Alemde bugün ana kimse yetişemez
Baki’nin bu beyiti kasidenin yukarıdaki bölümlerinden hangisine örnek olabilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
9
I. Mesnevi
II. Müstezat
III.Tuyuğ
IV. Kaside
V. Rubai
Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında beyitlerle kurulan nazım biçimlerinden değildir?
A)I. ve V B) III. ve IV C) III ve V D) II ve IV E) II. ve IIII
10
I. Tardiye
II. Şarkı
III.Tuyuğ
IV. Kaside
V. Müstezat
Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında yalnızca Türklerin kullandığı nazım biçimlerindendir?
A)II ve V B) II. ve IV C) I ve II D) I ve IV E) II. ve IIII
11
I. Medhiye
II. Hicviye
III. Mersiye
IV. Semai
V. İlahi
Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında kullanılan nazım türlerinden değildir?
A)IV ve V B) III. ve IV C) I ve II D) II ve IV E) II. ve IIII
12
I. Siham-ı Kaza - Nedim
II. Leyla vü Mecnun – Baki
III.Garipname – Aşık Paşa
IV. Hüsn ü Aşk – Seyh Galip
V. Şikayetname – Fuzuli
Yukarıdaki eser- şair eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır?
A)III ve V B) I. ve IV C) I ve II D) II ve V E) I ve IIII
13
I. Şarkı
II. Murabba
III.Müstezat
IV. Kaside
V. Rubai
Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında dörtlüklerle kurulan nazım biçimlerinden değildir?
A)II. ve V B) III. ve IV C) III ve V D) I ve IV E) II. ve IIII
14
I. Her beyitin dizeleri kendi arasında uyaklıdır.
II. Din, tasavvuf, kahramanlık, aşk… gibi konular işlenir.
III. Beyit sayısı sınırlı değildir. Uzun ve manzum öyküdür.
IV.Aruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla yazılır.
Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gazel B) Müstezat C) Mesnevi D) Kaside E) Müsemmen
15
Ölüm veya eleştiri konularında yazılır. Bu nazım türünde bent sayısı 7 ile 12 arasında değişir.Her bent 7 ile 10 beyit arasında değişebilir. Baki’nin, Kanuni’nin ölümü üzerine yazdığı “Kanuni Mersiyesi” bu türde yazılmıştır.Ziya Paşa’nın bu nazım şekliyle yazdığı şiirleri edebiyatımızda çok ünlüdür.
Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Murabba B) Müstezat C) Tuyuğ D) Terkib-i Bent E) Şarkı
16
Bent sayısı 2 ile 5 arasında değişir. Aşk ve güzellik konusunda özel bir ezgiyle söylenir. Türklere ait bu türü Nedim geliştirmiştir. Bentlerin sonunda nakarat adı verilen dize tekrarlanır.
Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şarkı B) Murabba C) Mesnevi D) Kaside E) Gazel
17
I. Hece ölçüsü kullanılması.
II. İlk iki dizenin doldurma olması.
III. Hep tunç uyak kullanılması.
IV. Tek dörtlükten oluşması
V. Anonim olması
Yukarıda verilen cümlelerden hangisi ya da hangileri “mani” ile “rubai”nin ortak özelliğidir?
A)II ve V B) Yalnız I C) Yalnız IV D) III ve V E) I ve III
18
I. Nedim
II. Baki
III. Şeyh Galip
IV. Evliya Çelebi
V. Katip Çelebi
Yukarıda verilen sanatçılardan hangisi ya da hangileri şiir türünde eserleriyle tanınmamıştır?
A)IV ve V B) Yalnız I C) Yalnız II D) II ve V E) I ve IV
19
(I) Divan şiirinde müstezat, gazelin dizelerine yarım dize eklenerek oluşturulan nazım biçimidir. (II) Nazire, usta kabul edilen bir şairin beğenilen bir şiirine benzetilerek yazılan şiirdir. (III) Hamse, bir şairin beş kasidesinin bir araya getirilmesiyle oluşan eserlere denir. (IV) Gazelin ilk beyitine matla, son beyitine makta denir. (V) Gazelin en güzel beyitine “beytü’l-gazel” denir.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
20
I. Tevhid
II. Fahriye
III. Hicviye
IV. Mersiye
V. Girizgah
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri konusuna göre kaside çeşitlerinden değildir?
A)I ve V B) Yalnız II C) Yalnız V D) II ve V E) II ve III
Cevap Anahtarı:
1. C 2. A 3. C 4. D 5. D 6. C 7. A 8. C 9. C 10. E
11. A 12. C 13. B 14. C 15. D 16. A 17. C 18. A 19. C 20. D
Alıntı.
