Bitlisli Müştak Baba Kimdir?

Asıl adı Muhammed Mustafa Müştak’tır. 1759 yılında Bitlis’te doğmuştur. Tarihte ilk kayıtlı ve apaçık bir şekilde kehanet yazan ilk insandır. Babasının adı Molla İbrahim, annesinin adı ise Güneş Hatun’dur. Annesinin soyu Abdülkadir Geylani Hazretlerine kadar uzanmaktadır.

Bitlisli Müştak Baba’nın Hayatı

12 yaşından itibaren medrese eğitimi görmeye başlamıştır. Okuduğu medresede şiir ve çalgıya olan ilgisini fark etmiştir. Amcası Şemsi Bitlisi’nin yanında bir süre eğitim gördükten sonra, Hacı Hasan Şirvani’den eğitim alıp ondan icazet almıştır. Mürşitlik makamını alarak irşada başlamıştır. Müştak Baba, müziğin ruhun gıdası olduğunu yıllar öncesinden söylemiştir. Hatta bu konuda şiirleri de mevcuttur. Musikiye yönelmesinin ardından ut çalmaya başlamış ve yıllar içerisinde çok iyi bir udi olmuştur. Mustafa olarak da geçen Müştak Baba, Seyyid Üryan Baba tarafından Esrar-ül Uşşak ismini almıştır. Bitlis’te evlenmiş ve 3 çocuğu olmuştur. Oğlu Edhem Baba, Sultan 2.Mahmut’un en gözde nedimlerinden birisidir. Müştak Baba aynı zamanda kendisinin öldürüleceği kehanetinde bulunmuştur. Şeyh olarak da anılan Müştak Baba, rivayet edildiğine göre, zaman ve mekân tanımayan ilahi bir rütbeye de sahipti.

1832 yılında, 75 yaşında Bitlis’e giderken Muş’ta, yaptığı kehanetler yüzünden sihirbaz olarak görüldüğünden dolayı öldürülmüştür.

Edebi Kişiliği

Bitlisli Müştak Baba, medresede iyi bir tasavvuf eğitimi almış, Kur’an- ı Kerim’i ezberlemiş, aynı zamanda burada kıraat ilminde de ileri derece seviyeye yükselmiştir. Ayrıca çok güzel yazı yazan bir hattat olmuştur. Arapça ve Farsça dillerine hâkim olan Müştak Baba, şiirlerinde aruz veznini kullanmıştır. Müştak Baba Ankara’yı ziyareti sırasında Hacı Bayram Veli’nin türbesini ziyaret etmiş ve burada kendisine gelen bir ilhamla Ankara’nın başkent olacağını söylemiştir. Bunu da, ”Müştak Baba’nın Divan’ı” adlı eserde dile getirmiştir. Bu eserde, Ankara’nın da İstanbul ile aynı kaderi paylaşacağını belirtmiştir. Aynı zamanda, tarihini de ebcet hesabıyla şiirine gizlemiştir. Müştak Baba da aynı Mevlana gibi Hakk’ı insanda arayan vahdet-i vücut anlayışıyla hareket etmiştir. Eserlerinde geçmişten ve gelecekte olan olaylardan bahsetmiştir. Şiirlerinde ebcet hesabı şifresini kullanmıştır.

Eserleri

Divan-ı Müştak Baba
Mektubat-ı Kimya-yı Müştak
Mişkâtü’l-Müştak Mir’atü-l Uşşak
Baharname
Muharremiye-i Müştak-ı Merhum

Yazar: Ensar Türkoğlu