Skolastik dönemin temel anlayışı “kavramak, anlamak İçin inanıyorumdur. Buradan iki doğru anlayışına varılır. Bunlardan biri vahiy yoluyla elde edilen doğrular, diğeri de akıl yoluyla elde edilen doğrulardır. Önce inanılacak sonra da akılla bu tanınacak, aydınlanacaktır. Thomas’a göre dinin doğrularıyla, akıl doğruları iki ayrı bilgi kaynağıdır. Her biri bize başka şeyler öğretirler. Bu İki bilgi kaynağı birbiriyle örtüşemez.

Thomas’a göre, bilginin çıkış noktası deneydir. Duygularımızla elde ettiğimiz bilgilerin genel kavramlar olabilmesi için anlığın işlemesi gerekir. Cisimleri olmayan varlıkları da antoloji yoluyla yaşantımızdan kavrarız.

thomasTümeller tartışmasında Thomas realizmden yanadır. Ona göre, “tümel kavramlar nesnede bulunurlar, nesnenin özüdürler, Özsel formlarıdır, bir nesneyi o nesne yapan zorunlu belirlenimlerdir. Gerçekte hep olup biten de nesnedeki Özsel formların bir açılmasıdır, bir gelişmesidir.

Formlar, tıpkı sonradan serpilecek bir tohum gibi maddede gizli bir güç olarak yerleşiktirler. Bundan dolayı dünyada herkes olup biten, belli bir ereğe göre belirlenmiştir. Dünyadaki oluş organik teolojik bir oluştur. Oluşu başlatan Tanrı olduğu gibi, oluşun ereği de yine “en yüksek iyi” olan Tanrı’dır.”

Thomas evreni varlık aşamalarından kurulur diye tasarlar:

1-En alt basamakta cansız cisimler, 2-Bunun üstünde bitkiler, 3-Daha üstte hayvanlar. 4-Hayvanların üstünde insanlar, 5-Bir üst basamakta melekler, 6-En üst basamakta Tanrı yer alır.

Thomas’ın ahlâk anlayışı akılcıdır. Ona göre, ruh yetilerinin sıra düzeninde akıl ile İrade en üstte yer alır. Ama en yukarıdaki akıldır. Akıl iradeye yön verir. İrade ise özgürdür. Özgür olan akla dayanan düşüncelerden doğan eylemler iyidir.

“Devlet öğretisinde, Aristoteles gibi, Thomas İçin de insan toplumsal bir yaratıktır. Devlet tabii bir zorunluluktur. Tanrı’nın istemiş olduğu bir kurumdur; dolayısıyla devletin başındakilere itaat bir ödevdir. Devletin ereği, erdemli bir yaşayış için insanı yetiştirmedir insanı sonunda Tanrı ile birleştirmeye hazırlamadır, Bu hazırlığa da başlıca kilise aracılık ettiği İçin, kilise dünya devletinden üstündür.”