Disleksi Nedir?

Disleksi okuma, yazma, dinleme, konuşma, akıl yürütme ile matematik yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli güçlüklerle kendini gösteren bir öğrenme bozukluğudur. Yazı yazmadaki zorluklar disgrafi, matematiği anlama ve öğrenme güçlüğü ise diskalkuli olarak da isimlendirilmiştir.

Dislekside zeka düzeyi normal veya normal üstü olabilir. Asıl problem okumadaki hız, doğruluk, akıcılık ve okuduğunu anlama ve anlatma becerisinin yaşıtlarına göre beklenenin altında olmasıdır.

Disleksinin kesin belirlenmiş tam bir nedeni yoktur. Aile ve kardeşlerde görülme sıklığını araştıran çalışmalarda riskin 4-10 kat daha fazla olduğu bulunmuş ve genetik geçişe dikkat çekilmiştir.

Disleksi Belirtileri Şunlardır:

-Okuma hızının beklenenin altında olması
-Okuma ve yazmada harf atlama
-Okurken kelimelerin hecelerini değiştirerek okuma
-Harfleri birbirine karıştırma (b,d,p gibi)
-Rakamları ters yazma (3-6-9… gibi)
-“6-9″,”3-8″,7-4″ gibi rakamları birbirinden ayırt etmede zorluk yaşama
-Okuduğunu anlama ve anlatmada zorlanma
-Sıralı ezber gerektiren konuları ezberlemekte güçlük çekme.(Ayların sırası,haftanın günlerini sıralama)
-Çarpım tablosunu ezberlerken veya ritmik sayarken zorlanma
-Toplama ve çıkarma işaretini karıştırma
-Ayakkabılarını bağlama gibi motor becerilerde zorlanma
-Yazarken sıra, satır atlama
-İmla kurallarını uygun yazmakta zorlanma
-Noktalı ve noktasız harfleri yazarken ve okurken birbirine karıştırma

Beyin Kelimeleri Nasıl Okur ?

Okumayı öğrenirken 3 önemli bilişsel fonksiyon devreye girer. Birincisi harf ve ses bilgisi, ikincisi sesin farkını ayırdedebilme ve üçüncüsü de hızlıca otomatik olarak kelimenin tanımlanmasıdır. Normal bir bireyde okumada beynin şu bölgeleri aktifleşir:

Ses birimi üretimi : (sol alt frontal bölge)

Beyinin bu bölümü sesli veya sessiz olarak kelimeleri seslendirmeye yardımcı olur. Bu bölüm ayrıca kelimeleri oluşturan küçük sesleri analiz eder. Yeni okumaya başlayanlarda bu bölüm daha aktiftir.

Kelime çözümleyiciler : ( sol parieto temporal bölge)

Beyinin bu bölümü daha çok yazılı kelimelerin analizini yapar. Bu bölümde kelimeyi oluşturan hece, ses ve harfler uygun bir şekilde seslendirilir.

Otomatik dedektör bulucu : ( sol occipito temporol bölge)

Beyinin bu bölümünün görevi kelimelerin otomatik olarak tanınmasını sağlamaktadır. Otomatik bulucu aktive edilir ve okuyucu hızlı bir şekilde kelimeyi algılar.

Disleksik Bireylerdeki Diğer Ortak Özellikler:

Renkleri, nesneleri ve harfleri sıralı bir şekilde isimlendirmede güçlük çekme
Listeler, tarifler ve olayları hatırlamada güçlük çekme
Kavramları öğrenmede zorluklar
Görsel veya işitsel uyarıcılarla dikkatin dağılması
Akrabalarda da benzer durumların olması
Disleksik çocuklarda %40-50 oranında hatta bazı çalışmalarda daha yüksek oranlarda eş zamanlı olarak Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısının da bulunduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle disleksi şüphesi olan çocukların tanısal değerlendirilmeye yönlendirilmeleri daha uygun bir yaklaşım olacaktır.

Uzm. Dr. Nuşin Bilgin
Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı