Otizm ve Aminoasitler

Otizm ile ilgili beyin hücrelerindeki ileti maddelerini değerlendirme, detoksifikasyon için yapılan diyet ve gıda takviyeleri hakkındaki araştırma sonuçları netleştikçe klinisyenlerin aminoasit tedavilerini daha iyi yönlendirebilecekleri düşünülmektedir.

Otizmde bazı aileler özel eğitim ve tıbbi tedavilerin yanında alternatif müdahaleleri de kullanmaktadırlar. Ancak biliyoruz ki; aminoasit takviyelerinin her çocuktaki etkileri farklıdır ve kişiye özel aminoasit takviyelerini planlamanın değeri büyüktür. Tedavilerde kullanılan ilaçlar; otizmdeki kaygı, hareketlilik, kendine zarar verici şiddet içerikli hareketler ve dikkat eksikliği bulgularına yönelik olmaktadır. Bu tedaviler sayesinde özel eğitim ve toplumsal etkileşime daha iyi uyum sağlanabilmektedir.

Beyin hücreleri ve sinir ileti maddelerinin bireysel değerlendirilmesi otistik çocuklarda yeni bir pencere açabilir mi? Otizmde sempatik sinir sisteminin aşırı uyarılmışlığı ile vücutta kronik kaç ya da savaş durumu hüküm sürmekte ve duyusal girdiler maalesef tolere edilemez şekilde algılanabilmektedir. Bu nedenle vücudumuzu yöneten ileti maddeleri ile ilgili nörobiyolojik dengenin sağlanması otizm spektrum bozukluğunda kilit rol oynamaktadır.

Sinir ileti maddelerinin (nörotransmitterler) tümü idrardan atılır ve vücuttaki döngüsünün göstergesi olarak kabul edilebilir. Ancak buna yönelik çalışmalar halen devam etmektedir. Nörotransmitterler 2 grupta incelenir. Bunlar Otonomik sinir sisteminde uyarıcı ve inhibe edicilerdir. Majör uyarıcılar; epinefrin, norepinefrin, glutamat, feniletilamin ve histamindir. Ana olarak inhibitör yolaklarda görev alanlar ise; seratonin, GABA, glisin, taurin ve agmatindir. Dopamin hem inhibe hem de uyarıcı rol oynamaktadır. Otistiklerde epinefrin, norepinefrin ve dopamin düzeylerindeki farklılık, vücuttaki uyarılmışlık seviyelerindeki bozulmayı açıklayan etkenlerdendir. Seratonin seviyeleri genellikle düşüktür. Seratonin uykuyu düzenleyen melatonin sentezi için gereklidir. Bu nedenle otizmde uyku düzensizlikleri çoklukla rastlanır.

Otizmin, spektrum bozukluğu başlığı altında incelenmesi bireysel sonsuz farklılıklar içermesinden kaynaklanır. Bu nedenledir ki nöropsikiyatrik bilimler, kişisel analizlerin peşindedir ve tedavilerdeki hedef; kişiye özel aminoasit moleküllerinin düzenlenmesi olacaktır. Ruhsal hastalıklarda kullanılan birçok farmakolojik ajanın amacı da zaten bu nörotransmitterlerin dengesini ayarlamaktır.

Uzm. Dr. Nuşin Bilgin
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi