Alıntı
1. Gözlem kay›tlar›
Çocuk hakk›nda bilgi toplamak için en güvenilir yol, çok say›da ve amaca yönelik olarak yap›lan
planl› gözlemlerdir.Her zaman, her yerde kullan›labilece¤i için pratik ve ekonomiktir. Gözlem
bilgileri, çocu¤u tan›ma ve onunla ilgili do¤ru kararlar verilebilmede yard›mc› olur. Böylece, çocu¤un
geliflimini destekleyecek etkin ortamlar›n oluflturulmas› sa¤lanabilir. Çocuklar›n gözlenmesi
“rastgele” ve “odaklanm›fl”(hedefe yönelik) olmak üzere iki farkl› flekilde gerçeklefltirilebilir. Rastgele
gözlemler olay›n oldu¤u anda ortaya ç›kar. Bu tip gözlemler, daha önceden planlanmam›fl
zamanlarda ve ortamlarda ö¤retmenin çocu¤a odaklanmas›yla ortaya ç›kar. Bu tip gözlemler,
s›n›fta yap›lan çal›flmalar›n ya da oyunlar›n do¤al bir parças› olarak, tarafs›z, ön yarg›s›z bir durumda
gerçekleflir. Herhangi bir özel düzenlemenin olmad›¤› do¤al ortamlarda yap›lan bu tip gözlemler
“çocu¤un kendisini yans›tt›¤› ayna” olarak düflünülebilir.
Örne¤in, bir çocuk evcilik oyunu oynarken çocu¤u rolündeki arkadafl›na “Sözümü dinlemezsen
senin annen olmam kendime baflka çocuk bulurum bu evi terk ederim.” diyorsa, bu diyalo¤u
duyan bir ö¤retmen için bu sözler ilginç ve mutlaka üzerinde durulmas› gereken rastgele bir gözlem
bilgisidir.
Mekân›, nesnesi, zaman› ve hedefi belirlenmifl gözlemler ise ö¤retmenin çocukla ilgili özel
olarak bilgi toplama gereksinimini karfl›lar.Örne¤in, s›n›fta mevcut hiçbir fleyle ilgilenmeyen bir çocuk için ö¤retmen, çocu¤un ilgi alanlar›n› tespit etmek amac›yla bir kutu içinde hayvan getirmeyi
dener ve çocu¤un hayvanla ilgilenip ilgilenmedi¤ini gözlemek ister. E¤er hayvanla ilgilenir ise,
hayvan› çocukla iletiflimi bafllatmak için bir araç olarak kullanmay› hedeflemektedir.
Oyun, çocuk hakk›nda bilgi edinmek için en do¤al ve en zengin veri kayna¤›d›r. Çocuklar›n
seçtikleri oyunlar, oyunlar›nda ald›klar› roller, oyunlar›n›n içeri¤i, oyun arkadafllar› ve onlarla kurulan
etkileflim, çocu¤un sosyal, duygusal, fiziksel ve zihinsel performans› hakk›nda objektif bilgi verir.
Bir ö¤retmen için, çocu¤u oyunlar›nda gözlemek ve elde etti¤i verileri çocu¤u de¤erlendirmede
“güvenilir kaynak” olarak kullanmak çok önemlidir. Afla¤›da örnek olarak sunulan “Oyun Gözlem
Formu” her çocuk için bireysel olarak kullan›lmak üzere haz›rlanm›flt›r. Her çocu¤un oyun oynama
al›flkanl›klar›n› tespit ederek o çocu¤a özgü oyun profilinin oluflturulmas› gereklidir. Ö¤retmenler,
çocuklar›n oyun davran›fllar›ndan yararlanabilmek için bu ya da benzer formlar gelifltirmeli ve
kullanmal›d›rlar.Çocuklar›n farkl› oyun arkadafllar›yla, farkl› oyun türlerinde oyunlar oynamalar›,
oyun alan› olarak farkl› mekânlar› kullanmalar›, farkl› oyun materyallerine yönelmeleri, onlar›n
ö¤renme yaflant›s›n› zenginlefltirir. Bu nedenle ö¤retmenlerin zenginlefltirilmifl oyun ortamlar›
oluflturmalar› gerekmektedir. Çocuklar, kendilerine sunulan seçeneklerin zenginli¤i ile kendi ilgi
alanlar›n› ve becerilerini de gelifltirme ve geniflletme sansı bulabilirler. Gözlemlerden etkili bir flekilde yararlanabilmek için periyodik olarak tekrarlanmas›, gözlem
notlar›n›n tarih belirtilerek kaydedilmesi ve gözlem kay›tlar›n›n iyi tan›mlanm›fl özellikleri ve
durumlar› ifade etmesi sa¤lanmal›d›r. Gözlem kay›tlar›n›n anlafl›l›r ve net ifadeler içermesi de
önemlidir. Genel olarak ö¤retmenler çocuklar›n sorun davran›fllar›n›n gözlenmeye de¤er oldu¤unu
düflünüp bu konuya odaklan›rlar. Oysaki en sorunlu çocu¤un bile olumlu davran›fl özellikleri ve
becerileri vard›r. Bu nedenle gözlemlerin içeri¤i çocuklar›n sadece sorunlu davran›fllar›n› de¤il,
olumlu geliflmelerini de kapsamal›d›r. Bu flekilde ö¤retmenlerin çocuklar hakk›nda çok boyutlu
bak›fl aç›s› gelifltirmeleri mümkün olabilecektir.
Baz› durumlarda genel gözlemler gereksinimi karfl›larken, baz› durumlarda daha özel alanlarda
gözlem yapmak gereksinimi olabilir. Bu yüzden ö¤retmenlerin farkl› gözlem formlar› gelifltirmeleri
yerinde olur.