DOĞUANADOLU YÖRESİ ÇOCUK OYUNLARI
Malatya: Yağmur yağıyor, topal karga:
Bu oyunumuz için en az 5 kişiyle oynanır. İlk önce ebe seçimi yapılır ve ebe seçildikten sonra ortaya bir daire çizilir. Ebe olan arkadaşımız sadece bu dairenin içinde iki ayakla basabilir. Dairenin dışına çıktığı zaman tek ayak üzerinde diğer arkadaşlarını yakalamaya çalışır.
Doğu Anadolu Bölgesine ait bazı yerel oyun örnekleri;
Değirmen Oyunu :drama:::: DEĞİRMENCİ : Bir değirmende çalışan işçi ile değirmene buğday getiren köylüler arasında gelişen komik olaylar ve muziplikler dile getirilir. Oyunda canlandırılan değirmenci tipi, gelen müşterilere ve hayvanlarına son derece ilginç muziplikler yapar. Onlarla şakalaşmaya çalışır. Değirmencinin bu tutumu karşısında şaşıra kalan müşteriler de oyuna akıcılık kazandırmak için komik hareketlerde ve İfadelerde bulununlar. Ayrıca eşek ve katır gibi hayvanların kılığına giren oyuncular da komik hareketlerle izleyenleri keyiflendirirler. Oyun değirmenci, köylüler ve köylülerin hayvanları arasında gelişen olayları anlatarak devam eder.(bingöl)
Deli Kız Oyunu
Çoban Vardım Ana Oyunu CÜCE OYUNU
Bir genç kızın başına kalbur konularak elleri başının üstünde birleştirilir. Entarisi yukarıya toplanarak ellerini ve başını kapatacak biçimde bağlanır. Göğüs altından itibaren karın + kısmı açık bırakılarak bel seviyesinde bir etek giydirilir. Kalçalarına uzun bir değnek bağlanır. İki yanda iki kol görevi yapan bu değneğe gömlek giydirilir. Göbeği burun olacak şekilde kızın karnına bir insan yüzü çizilir. Kız, bu kıyafetiyle ortaya gelir. Diğer kadınlar teneke çalarak türkü söylerler. Genç kız, hareketli türkünün ritmine uyarak oynamaya başlar. Böylece güler, eğlenirler.
Bostan Oyunu
Dam Üstü Örtmek Oyunu
Oyuncular:
İş arayan adamlar: İki kişi. Biri topaldır.
Muhtar
Eşek: Elleri ve ayakları üstünde yürüyen eşek rolünü canlandıran kişi.
İş arayan adamlar eşekle birlikte odaya girerler. Muhtarı sorarlar. Odadakilerden biri, muhtar olarak gösterilir. Adamlar, muhtardan iş isterler. Aralarında şu konuşma geçer:
MUHTAR - Ne iş görürsünüz?
ADAMLAR - Her işi görürük.
MUHTAR - Çobannıh yapar mısız?
ADAMLAR - Ondan başka her iş görürük.
MUHTAR - (Ayağı topal olan adama) Senin ayağın topal. Bir iş göremezsen.
TOPAL ADAM - (Ayağının arasında bulunan çubuğu odada bulunanlara vurarak ayağını savurur. Muhtara) ben mi topal? Ben çoh ey dam üsti örterem.
MUHTAR - (Odada bulunanları gösterek) Anbura hep çamlıh. İstediyin gadar kes, işin gör.
Topal adam, odadakilerden kimi gözü tutarsa onu kaldırır. Ayağına soktuğu sopayı balta olarak kullanır. Ayağa kaldırdığı kişinin ayaklarına vurur. Adam yere düşer. Yerde kollarına vurarak ağaç budama hareketleri yapar. Birkaç kişiyi böylece budadıktan sonra eşeğe yükleyerek taşır. Odanın bir kenarına topladıktan sonra dışarıya çıkar.
(Ilıca - Söğütlü köyü)
Bolbadik Oyunu Bolbadik (İspir - Aşağıözbağ Köyü)
BOLBADİK
Yağmurların yağmadığı Mayıs - Haziran aylarında on üç - on beş yaşlarındaki çocuklar bir araya gelerek bir süpürge elbise giydirip gelin gibi süslerler. Bu yapma bebeği uzun bir çubuğa bağlarlar.Çubuğu iki çocuk tutarak önde giderler.Diğer çocuklar da arkadan takip ederler. Böylece bütün evler dolaşılır. Her evin önüne geldiklerinde şunları söylerler:
Bolbadigim bol ister
Gaşıh gaşıh yağ ister
Verenin bir güzel oğli olsun
Vermeyenin topal mopal bir gızi olsun
Tarlasını sel bassın
Önünde durulan evin hanımı çıkar yağmur gelinine ve çocuklara su serper.Çocuklara evden yağ,bulgur,yumurta gibi yiyecekler verir.Çocuklar hep bir ağızdan bağırırlar:
Tarlada çamur
Tehnede hamur
Ver Allah'ım ver
Bir suli yağmur
Evleri sırayla dolaşan çocuklar bir araya gelerek topladıkları yiyecekleri pişirip yerler,eğlenirler.
(İspir - Aşağıözbağ Köyü)
Bebek Oyunu
Ağca Ferikler Oyunu Erzurum halk danslarından biri olan Ağca Ferikler, kadınlar tarafından oynanır. Oyuna eşlik eden türkünün sözlerine uygun taklitler yapılır. Türkü, topluca söylenir "koca karılar tarlaya nasıl giderler?", "delikanlılar tarlayı nasıl biçerler?" gibi mısralar söylendikten sonra eller bırakılır. Oyuncular münferit olarak istenen hareketin taklidini yaparlar. Oyunun türküsü şöyledir:
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Ağca ferikler, ince ferikler
Foca garılar tarlaya nasıl giderler?
Ha bele bele, ga bele, bele giderler.
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Ağca ferikler, ince ferikler
Goca garılar tarladan nasıl dönerler?
Ha bele bele, ha bele bele dönerler.
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Ağca ferikler, ince ferikler
Deligannılar tarlayı nasıl biçerler?
Ha bele bele, ha bele bele biçerler.
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Ağca ferikler, ince ferikler
Goca garılar hamuru nasıl yoğurur?
Ha bele bele, ha bele bele yoğurur.
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Ağca ferikler, ince ferikler
Goca garılar ekmeği nasıl açarlar?
Ha bele bele, ha bele bele açarlar.
Ağca ferikler, ince ferikler
Toplanın gızlar toplanın
Dizilin gızlar dizilin
Dehlenk Oyunu DEHLENK OYUNU
Oyun, çalgı eşliğinde tek kişi tarafından oynanır. Bazen iki kişinin birlikte oynadığı da görülür. Başındaki şapkasını yan tarafa çevirir. Ceketini ters giyinir. Sırtına kambur yapar. Pantolonunun paçalarından bir çorabın içine konulmuştur, diğeri açıktadır. Buna benzer akla gelebilecek her türlü gülünç kılığa girebilir. Ağzına su doldurur. Müziğin ritmine uygun hareketlerle oyununu icra ederken çeşitli mimiklerle yüzünü gülünç hale getirir. Ellerini ve kollarını arkaya, yan tarafa çevirerek çolak taklidi yapar. Ayaklarını eğerek bacaklarını birbirine geçirir. Aksak yürüyüşlerle, hoplama ve sıçramalarla eğilip kalkar. Çevresinden bir veya birkaç kişi müziğin ritmine uygun bir şekilde "amanım dehlenk, imanım su" sözleriyle tempo tutarlar. Oyuncu, ağzındaki suyu, kendisini gülerek izleyen seyircilerin üstüne püskürtür, seyirciler arasında kaçışmalar olur. Oyunun süresi seyircilerin ilgisini oranında uzatılır.
(Merkez - Ortadüzü köyü)
CÜCE OYUNU
Bir genç kızın başına kalbur konularak elleri başının üstünde birleştirilir. Entarisi yukarıya toplanarak ellerini ve başını kapatacak biçimde bağlanır. Göğüs altından itibaren karın + kısmı açık bırakılarak bel seviyesinde bir etek giydirilir. Kalçalarına uzun bir değnek bağlanır. İki yanda iki kol görevi yapan bu değneğe gömlek giydirilir. Göbeği burun olacak şekilde kızın karnına bir insan yüzü çizilir. Kız, bu kıyafetiyle ortaya gelir. Diğer kadınlar teneke çalarak türkü söylerler. Genç kız, hareketli türkünün ritmine uyarak oynamaya başlar. Böylece güler, eğlenirler.
CÜCE OYUNU
Bir genç kızın başına kalbur konularak elleri başının üstünde birleştirilir. Entarisi yukarıya toplanarak ellerini ve başını kapatacak biçimde bağlanır. Göğüs altından itibaren karın + kısmı açık bırakılarak bel seviyesinde bir etek giydirilir. Kalçalarına uzun bir değnek bağlanır. İki yanda iki kol görevi yapan bu değneğe gömlek giydirilir. Göbeği burun olacak şekilde kızın karnına bir insan yüzü çizilir. Kız, bu kıyafetiyle ortaya gelir. Diğer kadınlar teneke çalarak türkü söylerler. Genç kız, hareketli türkünün ritmine uyarak oynamaya başlar. Böylece güler, eğlenirler.
ÇOCUK DÜŞÜRME OYUNU
Oyun, tek kişi tarafından çalgı eşliğinde oynanır. Kadın, hamiledir. Hamile görünümü kazanmak için karnına bez doldurmuştur. Ortaya gelir. Müzik ve hareketli herhangi bir türkü eşliğinde oynamaya başlar. Karnındaki bezler düşüncele kadar oynar.
(Aşkale - Topalçavuş köyü)
