BEDEN DİLİ VE KİŞİLERİN KARAKTER ANALİZİ


İrfan Hattatoğlu


“Ben hiçbirşey icat etmedim, sadece yeniden keşfettim” Rodin

Angelina Jolie’nin FBI ajanı olarak başrolunü oynadığı “Hayatın Benim” filminde, cinayetten dolayı gözaltına alınan şüphelinin ifadesine müracaat edilmektedir. Kasabalı polisleri küçümseyerek suçlunun ifadesi için hücreye giren FBI ajanı Angelina Jolie, çantasından dosyayı çıkarmak isterken; olay mahallinde bulunan suç aletini yere düşürür. ( yanlışlıkla düşürdüm havası vermeye çalışır). Şüpheli suç aletini görünce yerinden fırlayarak panik halinde “Ne yapmaya çalışıyorsunuz, beni itirafa mı zorluyorsunuz” diye bağırmaya başlar.

FBI ajanı, Hücreden çıktığında şüphelinin masum olduğunu, gerçek suçlu birisinin, suç aletini görünce hiç tepki göstermeyeceğini, bunu vücut dilinden anladığını ifade eder. Şüpheli serbest bırakılır. Filmin sonunda şüphelinin azılı katil olduğu meydana çıkar. Şüphelinin vücut dilini bilmesi serbest kalmasına yol açtı. Peki günümüzde insanların, vücut dilini bilmesi ve vücut dilinden neleri ifade ettiğini anlaması nasıl bir fayda sağlayacaktır.?

Vücut dili nasıl ortaya çıktı. Yüzyılın başında hepimiz yeni bir bilim dalına tanık olduk. Bu bilim sözel olmayan iletişim biçimleriyle ilgilendi. Sözel olmayan iletişim biçimleriyle uğraşan bilim adamları insanların hareket ve işaretlerini seyrederek yorumlamaya başlandı. Aslinda her insan, beden dilini kullanır. Albert Mehrabian,bir mesajın toplam etkisinin yaklaşık % 7 sinin sözel , %38’ nin sesli, % 55 nin de sözel olmayan öğelerden oluştuğunu ortaya koymuştir.

Günümüzde beden dilini doğru kullanamayan insanlar için beden dili bir iletişim kara kutusu ve ancak o kara kutuyu bulup çözebilen insanlar iletişim bilgisine layıkıyla ulaşabiliyor. Çünkü saçlarımızdan ayak parmaklarımıza kadar mesajlarla doluyuzdur.

Ana dilimizden başka bir dil ögrenmek için, zaman ve enerji harcariz. Temel dilimiz olan bedenimizin dili ögrenmek için neden zaman ayirmadigimizi anlamak güçtür. Hiçkimse beden dilinin ifadelerinden kaçamayacagi veya bunu bastiramayacagi için, bu dili ögrenmeye çalişmak çok yararlidir.

Sigmund Freud, bir keresinde bir hastasının sözleriyle evliliğinin ne kadar mutlu olduğunu anlatırken fark etmeden alyansını parmağından çıkarıp geri takdığını fark etmişti. Bu bilinçdışı hareketin anlamının farkında olan Freud hastanın evliliğiyle ilgili sorunları ortaya çıkmaya başladığında hiç şaşırmamıştı.

İnsan diliyle çok kolay, bedeniyle ise çok zor yalan söyler. Yalanı beden dilinde de saklamayı herkes yapamaz.Ağızdan çıkanın yalan olduğunu anlamak için beden dilini iyi okumak gerekiyor. Bir insanın gözünün içine baka baka yalan söylemek zordur. Bunu herkes yapamaz. Yalan söyleyen birinin belirli bir süre sonra göz temasından kaçtığı, ses tonunda hissedilir ölçüde değişimlerin ortaya çıktığı görülecektir.

Başkalarının hareketlerini incelemek ve okumak için olduğu kadar kendi hareketlerinizin de bilinçli bir şekilde farkına varmak için günde en az onbeş dakika ayırın. Bu tür okumalar yapmak için en iyi yerler insanların bir araya gelip etkileşime girdikleri sosyal etkinlikler, iş toplantıları, partiler, havaalanları mükemmel yerlerdir.

Kendinizi, bir havaalanında hayal edin ve çevrenizdeki insanların diyaloglarına odaklanın. Burada nelere neler yaptıklarını gözlemleyin.Burada diyaloglarda nelere dikkat edilmeli birlikte gözlemleyelim.

1. VÜCUDUN KONUMU

Çevremizdeki bütün insanların bir kişisel alanları vardır.Çoğu hayvanın vücudunun etrafında kendi kişisel alanları olarak sahip çıktıkları belli bir boşluk vardır. Bu boşluğun büyüklüğü temelde hayvanın yetiştiği alanın ne kadar sıkışık olduğuyla ilişkilidir. Afrika´nın uzak bölgelerinde yetişen bir aslanın bölgesindeki boşluk, o bölgedeki aslan popülasyonunun yoğunluğuna bağlı olarak elli kilometre veya üzerinde bir çapa sahip olabilir. Hepimizin böyle kişisel alanları vardır.
1- Mahrem Bölge :Kişiler bu bölgeyi kendi mallarıymış gibi benimsedikleri için tüm bölgeler arasında en önemli olanı "mahrem bölge"dir. Sadece kişiye duygusal olarak yakın olanların bu bölgeye girmesine izin verilir. 45 cm’ye kadar olan alandır. Buraya yaklaşılması insanları çok rahatsız eder.
2- Kişisel Bölge: Bu bölge kokteyllerde, ofis partilerinde, sosyal etkinliklerde ve arkadaº toplantılarında başkalarıyla aramızdaki mesafedir.30 - 75 cm arasıdır. Çok samimi olmadıkça kullanılmaz.
3- Sosyal Bölge :Yabancılarla, örneğin evimizde tamirat yapan tesisatçı veya doğramacı, postacı, bakkal, işyerindeki yeni eleman ve çok iyi tanımadığımız kimselerle aramızdaki mesafedir .120 - 210 cm arasıdır. Araya masa vb. engel konur.
4- Ortak Bölge :Kalabalık bir gruba hitap ettiğimizde paylaştığımız mesafe ortak bölgedir. Üç metre ve daha fazladır. Kütüphanede boş yer denemesi.
Bu alanlar beden dili konusunda önemi şöyle karşımızı çıkar. Örneğin bir yabancının mahrem bölgemize girmesi vücudumuzda fizyolojik değişikliklere neden olur. Kalp kanı daha hızlı pompalar, adrenalin salgısı yoğunlaşır ve olası bir ´kaç veya saldır´ durumuna hazırlık yapılırken beyin ve kaslara daha fazla kan gider.Bu ise kişinin konuya, sohbete odaklanamamasına yol açar, huzursuz bir hale bürünürüz.

Vücudun konumunun yanı sıra vücut hareketleri dış dünyaya mesajlar verir. Bu mesajlar nelerdir.Bizler ve insanların dış dünyaya nasıl mesajlar verdiklerini nasıl anlarız ?

2-VÜCUT HAREKETLERİ

AVUÇ GÖSTERME HAREKETİ
Açık avuç gerçek, dürüstlük, sadakat ve teslimiyetle bağdaştırılmıştır. İnsanlar iki temel avuç konumunu kullanırlar. Birincisinde avuç yukarı dönüktür ve yiyecek veya para dilenen dilencinin tipik hareketidir. Bu hareket içtenlik, samimiyet göstergesidir.İkinci harekette ise avuç sanki bir şeyi tutuyor veya kısıtlıyormuşçasına aşağıya dönüktür. Avuç aşağı doğru çevrildiğinde anında daha otoriter olursunuz. Nasıl bir köpek teslimiyet veya yenilgiyi belirtmek için boynunu gösterirse insan denen hayvan da aynı tavır veya duyguyu belirtmek için avuçlarını kullanır. Avuç yumruk şeklinde kapalıdır ve ileriye uzatılan parmak konuşanın dinleyicisini figüratif olarak dövdüğü sembolik bir copa dönüşür.

AĞZI KAPAMA
Ağız koruyucu bir çocuğununki kadar kolay anlaşılır olan çok az yetişkin hareketinden biridir.Beyin bilinçaltından söylenen yalan dolu sözleri bastırmaya çalışırken el ağzı örter ve başparmak da yanağa bastırılır.

BOYUN-KAFA KAŞIMA
Bu durumda yazı yazarken kullanılan elin işaret parmağı kulak memesinin altını veya boynun yan tarafını kaşır. Bu hareket bir tür şüphe veya emin olmama işaretidir.Birisi başkalarının görüş veya davranışlarını onaylamadığı ama kendi görüşünü bildirmekten de çekindiğinde yaptığı sözel olmayan hareketler açığa vurulmayan bir görüşten kaynaklanan hareketler olup bunlara yerine koyma hareketleri denir. Kıyafetlerinin üzerinden hayali toz, parçaları toplamak da bu hareketlerden biridir.

BAŞ HAREKETLERİ
Kafa bir yana doğru eğildiğinde;bu kişinin anlatılan konu ile ilgilenmeye başladığı anlamına gelir. Hayvanlar kadar insanların da bir şeyle ilgilenmeye başladıklarında başlarını yana eğdiklerini ilk fark edenlerden biri Charles Darwin´di.
Baş aşağıya eğikken tavrın olumsuz hatta yargılayıcı olduğunu gösterir. Eleştirel değerlendirme hareket gruplarında genellikle baş aşağıya eğiktir ve karşınızdakinin başını kaldırmasını veya yana eğmesini sağlayamazsanız bir iletişim sorunuyla karşı karşıya kalabilirsiniz.
Her İki El de Başın Arkasında duruş, bu hareket muhasebeci, avukat, satış müdürü, banka müdürü gibi mesleklerden olan veya kendilerine güvenli veya bir konuda kendilerini baskın ya da üstün hisseden kişilere özgü bir harekettir.

CİNSEL İLGİ
Kemer veya ceplere sokulmuş başparmaklar cinsel olarak saldırgan bir tavrı göstermek için kullanılan harekettir. Televizyondaki Western´lerde halka en sevdikleri silahşorun erkekliğini göstermek için kullanılan en yaygın hareketlerden biridir.
Kollar hazır olma konumuna geçer ve eller de jenital bölgeyi vurgulayarak ana gösterge görevini yapar. Erkekler bu hareketi bölgelerini belirlemek veya diğer erkeklere korkmadıklarını göstermek için kullanırlar.

GÖZBEBEKLERİ VE BAKIŞLAR
Belli ışık durumlarında, kişinin ruh hali ve tavrı olumludan olumsuza veya olumsuzdan olumluya geçerken gözbebekleri küçülür veya büyür. Bakışların da kendi içinde çeşitleri vardır.
İş Bakışı, iş tartışmaları yaparken karşınızdakinin alnında bir üçgen olduğunu hayal edin. Bakışlarınızı bu bölgeye yönelterek ciddi bir ortam yaratırsınız ve karşınızdaki sizin iş yapmak konusunda ciddi olduğunuzu anlar.
Yan Bakış ise ilgi veya saldırganlık iletmekte kullanılır. Hafif kalkmış kaşlar ve bir gülümsemeyle birlikteyse ilgi anlamına gelip flört işareti olarak yaygın şekilde kullanılır. Aşağıya dönük kaşlar, çatık alın veya aşağıya dönük ağız köşeleriyle birlikte şüpheli, saldırgan veya eleştirel bir tavır anlamına gelir.
Mahrem Bakış dediğimiz bakışta gözler karşındakinin gözlere ve çenenin altından kişinin vücudunun diğer bölgelerine doğrudur. Yakın karşılaşmalarda gözler ve göğüs ya da memeler arasındaki üçgen, daha uzak karşılaşmalarda ise gözlerle apış arası arasındaki üçgendir.
Gözle Dışarıda Bırakma,Karşılaştığımız en sinir bozucu insanlardan bazıları konuşurken gözle dışarıda bırakma hareketini kullananlardır. Bu hareket bilinçsizce yapılır ve o kişinin sizden sıkılması veya artık ilgilenmemesi ya da kendini sizden üstün görmesi nedeniyle sizi görmemeye çalışmasından oluşur.

ERKEK FLÖRT HAREKETLERİ
Çoğu havyan türleri gibi insanların da erkeği dişi yaklaşırken hazırlık hareketleri yapar. Elini boğazına götürerek kravatını düzeltir. Kravatı yoksa yakasını düzeltir veya omuzlarından hayali tozları silkeler ve kol düğmelerini, gömleğini, ceketini ve diğer giysilerini düzeltir. Ayrıca saçını da düzeltebilir.

Dişiye karşı yapabileceği en saldırgan cinsel gösteri jenital bölgeyi vurgulayan saldırgan başparmaklar kemerde hareketidir. Ayrıca vücudunu kadına çevirerek ayağını ona doğru uzatabilir. Mahrem bakışı kullanır ve bakışlarını normalden bir an daha uzun tutar. Gerçekten ilgileniyorsa gözbebekleri büyür.

DİŞİ FLÖRT HAREKETLERİ
Kadınlar da erkekler gibi saça dokunma, giysileri düzeltine, bir veya iki ellerini birden kalçalarına koyma, ayak ve vücudun erkeğe çevrilmesi daha uzun mahrem bakışlar ve artan göz teması gibi aynı temel hazırlık hareketlerini kullanırlar. Dişi flört hareketleri olarak vücut dilinin nasıl kullanıldığını Sheraton Stone’nin oynadığı “Temel İçgüdü” filminde birçok yönüyle görebilirsiniz. Bu yönüyle çok iyi hazırlanmış bir filmdir.
Sadece tek başparmağın kemere sokulduğu veya bir çanta veya cepten dışarı çıktığı başparmaklar kemerde hareketini yaparlar.İlgili bir dişi potansiyel erkek eşine bileklerinin iç tarafındaki düzgün yumuşak teni gösterecektir. Konuşurken avuçlar da erkeğe gösterilir. Sigara içen kadınlar bu tahrik edici bilek / avuç göstermeyi sigara içerken çok kolay yaparlar. Bilek gösterme ve saç atma hareketleri dişi bir görünüme sahip olmak isteyen eşcinsel erkekler tarafından da taklit edilir.
Yan Bakış hareketi ise önemlidir.Göz kapaklan kısmen düşük olarak kadın erkeğin bakışına erkek fark edene kadar karşılık verir ardından hemen bakışlarını kaçırır. Bu tahrik edici bir gözetlenme ve gözetleme hissi uyandırır ve çoğu normal erkeği ateşlendirmek için yeterlidir.
Ağız Hafif Aralık, Islak Dudaklarla dişi jenital bölgesini simgelemek amacını güttüğünden dudaklar yalanarak veya kozmetiklerle ıslak gösterilir. Ruj,Bir kadın cinsel olarak uyarıldığında dudakları, memeleri ve cinsel organları kanla dolarak daha büyük ve daha kırmızı olurlar. Ruj da binlerce yıldır kullanılan ve cinsel olarak uyarılmış dişinin kızarmış cinsel organını taklit etmeyi amaçlayan bir tekniktir.
Silindir Şeklinde Bir Nesnenin Ellenmesi,Sigara, şarap kadehinin ayağı, parmak veya herhangi uzun ince bir nesnenin ellenmesi ne düşünüldüğünün bilinçaltı bir göstergesi olabilir.

GÖZLÜK HAREKETLERİ
Neredeyse insanlar tarafından kullanılan tüm yapay yardımcılar kullanıcısına pek çok açıklayıcı hareket yapma fırsatı tanır ve gözlükler de kesinlikle buna istisna değillerdir. En yaygın hareketlerden biri çerçevenin saplarından birini ağza göturmektir.Gözlükleri ağza götürmek de bir kararı bekletmek veya geciktirmek için kullanılabilir. Görüşmeler sırasında bu hareketin genellikle tartışmanın sonunda kişiden karar vermesi istendiğinde ortaya çıktığı görülmüştür.

SONUÇ
Yukarıda yazılanların yanı sıra beden diliyle ilgili birçok hareket bulunmaktadır. Beden dilini ifade eden hareketler, kişilerin karakter özellikleri ile alakalı olarak mesajlar verir. İnsanların iletişim halinde oldukları günümüzde beden dilini bilmek hem karşımızdakileri ikna etmek bakımından hem de bizim söylediklerimizin inandırıcılığı açısından önemlidir. Eğer bu dili iyi bir şekilde uygularsanız, toplumda dikkat çeken bir kişiliğe kavuşabilirsiniz.

“Vücut dilini bilmek ve uygulamak insanları avantajlı konuma getirir”
Jeffrey Fox