Çocuklar ne zaman ve neden taklit etmeye başlar?
ÇOCUKLAR NE ZAMAN VE NEDEN TAKLİT ETMEYE BAŞLAR?
Çocuklarda taklit etme becerisi 1.5 yaş civarında başlar. 1 yaş çocuk için yürüme ve konuşma gibi önemli birçok becerinin de gelişmeye başladığı zamandır. Gelişen bu becerilerinin yardımı ile artık çocuk anneye bağımlı bebeklik döneminden yavaş yavaş çıkmaya başlar.
Çocukların başta anne ve babaları olmak üzere çevresindekileri taklit etmelerinin gelişimleri üzerinde önemli etkileri vardır.
Taklit etme aslında önemli bir öğrenme sürecini içerir. Çocuklar taklit ederek dil ve sosyal beceriler gibi birçok yeni beceri öğrenirler. Bir çocuğun taklit edebilmesi için yeni bilgiyi gözlemlemesi, işlemlemesi ve taklit ederek pratik yapması gerekmektedir.
Örneğin çocuğun konuşmayı öğrenebilmesi için belli aşamalardan geçmesi gerekmektedir. Bebeklik döneminde duyduğu sesleri taklit etmesi, sesleri yanyana getirip kelimeleri oluşturmasına ve daha sonra da cümle kurmasına yardımcı olmaktadır.
Sosyal olarak daha fazla dışa açılan 1 yaş çocuğu 15 aylık olduğunda ince ve kaba motor hareketlerinin ve göz-el koordinasyonunun gelişmesi ile çevresinde gördüğü davranışları taklit etmeye başlayabilir. Çocuğun başta sadece kopyalamak gibi görünen bu davranışlarını daha sonra kendi davranış repertuarına kattığını görürüz.
Çocuğun anne ve babasını taklit etmesi onları model almaya başladığının işaretidir. Her akşam işten eve dönen babasını taklit eden veya annesi gibi toz almaya çalışan bir çocuğu düşünün. Çocuğun bu davranışları sadece gördüklerini kopyalamak değildir, anne ve babası ile özdeşleşmeye başladığının işaretleridir. Bu süreçte çocuk hem annesi hem de babası ile özdeşleşir. Cinsiyeti ne olursa olsun her iki ebeveynin de bazı özelliklerini içselleştirerek kendilik imajını oluşturmaya başlar.
Çocuk gelişim sürecinde ilerledikçe ilk aylardaki anne-baba-bebek üçgenindeki ilişkisel bağlar da gelişmektedir. Anne ve babayı model alma ve bunu davranışlarına yansıtma çocuğun onlarla olan ilişkisel bağını güçlendirir. İlişkilerindeki karşılıklı etkileşim artar. Çocuğun babasını gazete okurken taklit etmesi iki taraf için de ilişkilerindeki olumlu tonu vurgular.
Bunun yanısıra anne ve babasını model alarak yetişkin davranışlarını yapmaya çalışan çocuk için yapabildiğini görmek ona başarma hissi vererek olumlu benlik algısı geliştirmesine yardımcı olabilir.
Bu sürecin olumlu geçmesi için anne ve babalar neler yapabilirler?
Çocuğunuza davranışlarınızla model olmaya çalışın. İleride çocuğunuzdan nasıl davranmasını bekliyorsanız, siz de öyle davranın. Çocuğunuzun çok erken yaştan sizi gözlemlediğini unutmayın.
Çocuğunuz sizin uygun bir davranışınızı taklit ettiğinde ona olumlu bir geribildirimde bulunun. Bazen küçük bir gülümseme de yeterli olabilir.
Çocuğunuz sizin model almasını istemediğiniz bir davranışınızı taklit ettiğinde, sert bir tepki göstermeyin. Taklit etmesinin ardındaki niyete yönelik birşey söyleyebilirsiniz. Mesela sigara içmenizi taklit eden çocuğunuza ‘Sanırım şimdi sen anne/baba gibi yapıyorsun. Anne/baba bunu doğru yapmıyor. Gel anne/baba başka neler yapıyor, beraber yapalım’ diyebilir ve dikkatini başka bir davranışa yönlendirebilirsiniz.
Bu yaşlarda çocukların muhakeme becerileri henüz gelişmediği için zaman zaman tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Mesela siz mutfakta değilken küçük kızınız annesi gibi kek yapmaya çalışabilir. Bu nedenle çocuğunuzun güvenliğine dikkat etmeye çalışın.
Çocuğunuza sınır koymazsanız taklit ederken size ve eşyalarınıza zarar verebilir. Böyle durumlarda çocuğunuza öfke göstermeniz onu olumsuz yönde etkileyecektir. Bu nedenle ona sınırlar koyarak durumun kontrolden çıkmasını engelleyebilir ve sonunda öfke patlaması yaşayabileceğiniz bir durumla karşı karşıya kalma ihtimalini ortadan kaldırabilirsiniz.
Çocuğunuzun sizi ve etrafındakileri taklit etmesi gelişimine ait doğal bir süreçtir. Ancak çocuğunuz kendi davranışlarını en aza indirip, sürekli başkaları gibi davranıyorsa bu davranışlarının çevresi tarafından çok fazla pekiştirildiği düşünülebilir. Bu durumda kendisine ait özelliklerin olumlu bir şekilde vurgulanması gerekmektedir. Oyunları kullanarak kendi davranışlarına dönmesini destekleyebilirsiniz.
Gülbin ÖZTÜRK TÜTER
Uzman Klinik Psikolog
.ALINTIDIR.
