''Summerhill Okul Modeli" - Özge Yıldız
Summerhill Okulu, 1921 Yılında Londra’nın yüz mil kadar uzağındaki Suffolk’un Leiston Kasabası’nda A.S Neill tarafından kurulmuştur. Bu okula değişik yaş gruplarından öğrenciler alınmaktadır. Okulda eğitim genellikle 16 yaşına kadar verilmektedir.
Okuldaki tüm öğrenciler yatılıdır ve üç gruba ayrılmışlardır:
EN KÜÇÜKLER: 5-7 Yaş arasındakiler,
ORTALAR: 8-10 Yaş arasındakiler,
BÜYÜKLER: 11-16 Yaş arasındakiler. (Neill, 1996)
Okulun Temel Felsefesi
Summerhill Okulu, “Canının istediğini yap okulu” olarak bilinmektedir ve bu konuda yoğun olarak eleştiri almaktadır. Bu okul kurulurken ana düşünce , “okulu çocuğa uydurmak” olmuştur. Summerhill Okulu, çocukların mutluluğu üzerine kurulmuştur. Okulun kurucusu A.S.Neill’e göre bir okul, “sinirli bir öğrenci üreteceğine, mutlu bir sokak süpürücüsü üretmelidir.”
Summerhill’de öğrenciler serbesttir, odalarını toplamak zorunda değildirler ve kimse de arkalarından toplamaz.Özgür bırakılmışlardır. Hiç kimse onlara ne giyeceklerini söylemez,istediklerini istedikleri zaman giyebilirler.(Neill, 1996)
Summerhill’de Eğitim
Summerhill’de temel ilke, okulun özgürlükle yönetilmesidir.Neill’e göre; etkin çocukları sıralarda oturtup,çoğunlukla yararsız konuları çalıştıran bir okul, iyi bir okul değildir. Bu yalnızca böyle bir okula inananlar için iyi bir okuldur ki, bu insanlar yaratıcı olmayan kişilerdir ve istedikleri, başarı ölçeği para olan bir uygarlığa uyacak yumuşak başlı, yaratıcılıktan nasibini almamış çocuklardır. Dersler seçilmelidir. Çocuklar derslere girip girmemekte özgürdürler. Derslere devam zorunluluğu yoktur. Bir çocuk isterse yıllarca derslere girmeyebilir.Yeni öğretim yöntemleri yoktur çünkü öğretim kendi başına bu okulda önemli görülmemektedir. Neill’e göre, çocuk öğrenmek istediğinde, nasıl öğretilirse öğretilsin, öğrenir. Öğretim programları yalnızca öğretmenler içindir (www.buğday.org). Okulda sınıf sınavları yoktur ve üniversite sınavları büyük bir sorun olarak görülmektedir ancak üniversiteye gitmek isteyen öğrenciler nedeniyle Summerhill’in öğretim kadrosu her zaman bütün konuları öğretebilecek niteliktedir. Summerhill’deki öğrenciler,üniversite sınavlarını çok güç bulmamaktadırlar,genellikle 14 yaşında ciddiyetle sınavlara hazırlanmaya başlayan öğrenciler, ilk girişlerinde olmasa da sınavı kazanmayı başarmaktadır. Zaten, A.S.Neill’e göre önemli olan,öğrencilerin tekrar denemeleridir (www.buğday.org).
Summerhill’de öğrenciler,okuldan kaçma girişiminde bulunmamakta ve evi özlememektedir. Summerhill,üst ve orta tabaka çocuklarının alındığı bir okuldur.Bu okulda çocuklar korkuyla yetiştirilmemektedir.
Summerhill’de Dersler
Her gün İngilizce, Matematik, Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya,Laboratuar gibi dersler, sabah 9.30 ile 13.00 arasındadır. Öğleden sonraları herkes tamamen özgürdür. Atölyede bisiklet onarmak; motorlarla, radyolarla, oyuncak ve resim yapmakla uğraşmak, çocukların tercihlerinden bazılarıdır. Saat dörtte verilen çaydan sonra çeşitli etkinlikler başlar (www.buğday.org).
Summerhill Eğitimi ve Standart Eğitimin Karşılaştırılması
· Summerhill eğitiminde, çocuk kendini ortaya koyabilir. Standart okulsa çocukları,en temel hakları olan durmadan oyun oynamaktan alıkoyar ve onların “taze omuzlarına yaşlı kafalar” kondurur.
· Summerhill’de çocuklar istedikleri bilgileri almakta serbesttir. Standart eğitimdeyse çocuklar,belli dersleri öğrenmek zorundadırlar.
· Summerhill’de derslere devam zorunluluğu yoktur, bir çocuk isterse yıllarca derslere girmeyebilir.Standart eğitimdeyse öğrenciler,derslere devam etmek zorundadırlar.Hatta bu nedenle sınıfta kalabilirler.
· Summerhill’de özgürlük vardır, standart eğitimdeyse zorunluluk.
· Summerhill’de öğrencilere sansürsüz cinsel eğitim verilmektedir, öğrencilerin kendi kendilerini tatmin yoluyla yaptıkları cinsel davranışları normal kabul edilmektedir.Standart eğitimdeyse böyle bir şey kabul edilemez.
· Summerhill’de din eğitimi verilmemektedir,standart eğitimdeyse din eğitimi verilmektedir.
· Summerhill’de fiziksel cezalandırma yoktur,yalnızca para cezası verilir ancak standart eğitimde öğrenciler fiziksel olarak da cezalandırılabilmektedirler.
Neill, standart eğitimle Summerhill eğitimi arasındaki farkı, “Disiplin altındaki kayıtsız öğrenciler, hayal gücü olmayan öğretmenler, orta halli doktorlar, beceriksiz avukatlar olmak için kolejlere, üniversitelere tırmanırlar; oysa pekala iyi makinistler,çok hünerli davulcular ve birinci sınıf polisler de olabilirlerdi.” sözleriyle ortaya koymaktadır.Çünkü Summerhill eğitimi öğrencilere bunu sağlamaktadır.
Summerhill’de Özel Dersler
Summerhill’de özel dersler,şömine başında okul müdürü Neill ile öğrencilerin yaptıkları rastgele konuşmalardır.Özel dersler sırasında çocuğun tamamen rahat olması sağlanmaktadır. Bununla ilgili bir örnek, “Bir Eğitim Mucizesi” adlı kitapta şöyle anlatılmaktadır:
“Bir keresinde on dört yaşında bir çocuğa gelip benimle biraz gevezelik etmesini söyledim.Çocuk Summerhill’e,tipik bir okuldan henüz gelmişti. Parmaklarının sigaradan sararmış olduğunu fark ettim ve sigara paketimi çıkararak ona uzattım. “Teşekkür ederim,” diye kekeledi, “ama içmiyorum efendim.”
“Seni kurnaz yalancı,al bakayım,”dedim gülümseyerek ve çocuk bir tane aldı.Bir taşla iki kuş vuruyordum.Şimdi karşımda müdürlerin sert ve ahlaksal yönden disiplinli olduğuna inanmış bir çocuk vardı.Ona sigara sunmakla sigara içtiğini kabul ettiğimi gösteriyordum.Seni kurnaz yalancı derken de onunla kendi düzeyinde karşı karşıya geliyordum.Aynı zamanda ona bir müdürün de kolayca ve neşeyle sövebildiğini göstererek otorite kompleksine saldırıyordum. Bu konuşma boyunca çocuğun yüzünün anlatımını fotoğrafla saptamayı çok isterdim”. Özel derslerin amacı,ahlak ve korkunun sonucunda ortaya çıkan bütün kompleksleri ortadan kaldırmaktır.(Neill, 1996)
Summerhill’de Yönetim
Summerhill, demokratik yöntemle kendi kendini yöneten bir okuldur. Toplumsal olaylarla ya da grupla,yaşamla bağlantılı her şey,toplumsal suçların cezalandırılmasını da kapsayarak,Cumartesi geceleri yapılan Genel Okul Toplantısı’nda oyla karara bağlanır.Öğretim kadrosundan herkes ve yaşına bakılmaksızın her çocuk,bir oya sahiptir.Okul müdürüyle 6 yaşındaki bir çocuğun oyu aynıdır (Neill, 1996).
Okulu ilgilendiren her şeyin kararı bu toplantılardan çıkar. Yasa yapmak için bir okul kurulu oluşturulur,bu kurula bir çocuk başkanlık eder ve isteyen herkes kurula katılabilir. Bu kurulun sınırsız bir tartışma gücü vardır ve yasa yapma konusunda yetkilidir.
Summerhill Okulu,her ne kadar “Canının istediğini yap okulu” olarak bilinse de,bu okulun da uyulması zorunlu kuralları vardır: Damlara tırmanmamak, cankurtaran gözcülüğü dışında yüzmemek, yatma zamanlarına uymak vb. Başkanın gürültücü çocuklara para cezası verme hakkı vardır ancak öğretmenleri müdür atar ve eğer uygun değillerse gitmelerini de müdür söyler.
Genel Okul Toplantıları nasıl yürür?Her dönem başında yalnız bir toplantı için bir başkan seçilir.Toplantının sonunda o,gelecek başkanı seçer.Bu işlem dönem boyunca sürer.Bir sıkıntısı,isteği,önerisi olan ya da yeni bir yasa sunmak isteyen,bunu toplantıya getirir. (Neill,1996)
Summerhill Okulu özgür bir okul da olsa okuldan çıkarılmak zorunda kalan çocuklar da vardır.Bunun sebebi,o çocuk nedeniyle diğerlerinin okulu cehennem gibi görmeleridir
Summerhill, karma eğitimin yapıldığı bir okuldur.Öğrenciler arasındaki sevgi ilişkileri bu okulda cesaretlendirilmemektedir ama engellenmemektedir de.
Summerhill’de oyun, çocukların en büyük ihtiyacı olarak görülmektedir ve birinci plandadır.Ancak dersler gibi,oyunlar da seçmelidir.
Summerhill’de Denetim
Summerhill Okulu, Eğitim Bakanlığı İngiliz Hükümeti denetmenleri tarafından 20 ve 21 Haziran 1949 tarihinde denetlenmiştir. Denetleme sonunda hazırlanan raporda,denetlemenin “çok ilginç ve titiz” olduğu belirtilmektedir. Bu ilginçliğin nedeni; “Denetlemenin yalnızca bir gözlem değil,eğitimin değeri konusunda bir karar vermeyi gerektirmesiydi.” şeklinde açıklanmıştır.
Raporda okulun özgürlükle yönetildiği ancak bu özgürlüğün koşullara bağlı olduğu (örneğin çocuklar tarafından yapılan,hayatı güvenlik altına alma konusunda birçok yasa bulunduğu), okulda başıboş ilkelerin bulunmadığı, yasaların okul kurulu tarafından yapıldığı belirtilmektedir.Ayrıca raporda cinsel eğitimin özgürce verilmesinin,okulun 28 yıllık geçmişinde,beklenen felaketlere yol açmadığından söz edilmektedir.
Raporda, hiçbir dinsel hayat ve yöneltmenin okulda bulunmayışının etkilerinin açık olduğu ama iki günlük bir denetimde kesin bir yargıya varılamayacağı belirtilmektedir.
Çocukların, ilgi ve istekle çalışmalarına karşın başarılarının düşük olmasının nedenlerinden bazıları raporda şöyle belirtilmiştir:
1-Küçüklerin çalışmalarını ve işlerini inceleyecek ve bütünleyecek bir öğretmenin olmayışı,
2-Genellikle öğretimin niteliği.8,9,10 yaşlarındaki çocukların iyi bir öğretmenlerinin olmayışı,
3-Çocukları yönlendirecek ve çalışmalarını planlayacak rehberlerinin olmayışı,
4-Özel hayatın olmayışı.Hiçbir çocuğun kendine ait bir odasının ve çalışma odasının olmayışı.(Neill, 1996)
Okulun fiziki koşullarının “yeterli olduğu” belirtilmektedir.Okul personelinin nitelikli olduğundan ancak düşük ücretlerle çalıştıklarından bahsedilmektedir.
Son olarak raporda, ilkeler ve yöntemler konusunda denetmenlerin kafasında kuşkular kaldığı,okulla daha uzun süreli ilişkiler kurulduğunda bu kuşkuların ortadan kalkabileceği; ancak kesin olarak varılabilecek bir yargı olarak, “Summerhill Okulu’nda, eğitimcilerin görmesi gereken ilginç ve değerli bir araştırmanın yapıldığı” belirtilmektedir.
Çocuk Yetiştirme Üzerine
Neill’e göre özgürlüğün kısıtlanması doğumla, hatta doğum öncesi başlar.Ezilmiş, baskı altındaki bir kadın kaskatı kesilmiş bedeniyle bir çocuk doğurursa,anneden gelen katılığın yeni doğmuş çocuğun üzerinde nasıl bir etki yaratacağını kimse bilemez.Özgür olmayan eğitim, hayatın dolu dolu yaşanmasını engeller.Eğer duyguların gerçekten özgür olmasına izin verilirse, akıl kendi kendine bakar.
Neill’in, çocuk eğitimi konusunda ilginç fikirleri bulunmaktadır: “Çocuk eğitimi de tıpkı köpek eğitimi gibidir.Dövülen çocuk, dövülen köpek gibi boyun eğen, aşağılık duygusu içinde bir yetişkin olur. Nasıl köpeklerimizi kendi amaçlarımıza uygun olmak üzere yetiştiriyorsak, çocuklarımıza da öyle yapıyoruz.”
Neill’e göre büyükler,çocuğun kendilerini olduğunca rahatsız etmeyecek biçimde eğitilmesini isterler (Şu andaki eğitim sistemimizde ve okullarımızda olduğu gibi). Bu da,boyun eğmeye,uysallığa,sessizliğe verilen önemi belirtmektedir.Çocuklara, hayata “hayır” demeleri ve tüm olumsuz şeylere “evet” demeleri öğretilmiştir. “Kendi kendini tatmin etme,yalan söyleme,çalma; eskiye saygı göster,hiçbir şey sorma ve boyun eğ.”
Hiçbir zaman problemli çocuk yoktur,yalnızca problemli anne-babalar vardır.Hiçbir çocuk tümüyle kendi kendini biçimlendirmemiştir.Her çocuğun yaşantısı; anne-baba,öğretmenler ve toplum tarafından biçimlendirilmiştir. (Neill,1996)
Neill, özgürlüğün çocuğu şımartmak olmadığını belirtmektedir: “Eğer üç yaşında bir çocuk yemek masasının üzerinde yürümek isterse ona yürümemesi gerektiğini söylemelisiniz.Çocuk boyun eğmelidir,bu doğrudur.Ama öte yandan gerekirse siz de ona boyun eğmelisiniz.Ben,çıkmamı isterlerse küçük çocukların odasından çıkarım.”
Summerhill’de çocuk eğitiminde korkuya yer yoktur. Ayrıca cezalandırmanın da bir nefret eylemi olduğundan bahsedilmektedir.Dayak yiyen çocuk anne-babasından nefret eder ve yaşadığı suçluluk duygusunu gizlemek zorunda kalır.Cezalandırma aynı zamanda bir kısır döngü de yaratır.Dayak yiyen çocuk nefret eder,her dayak nefreti arttırır,büyüyen nefret çocuğun daha kötü davranmasına yol açar,çocuk kötü davranışlarından dolayı cezalandırılır…
Summerhill’de çocuklara cinsel eğitim özgürce verildiği için, onların bu konuya özel bir ilgi göstermedikleri görülmektedir.Ayrıca bu okulda öğrencilerin kendi kendilerini tatmin yoluyla yaptıkları cinsel davranışlar normal kabul edilmekte ve cinsel baskı uygulanmamaktadır.Cinsellikle ilgili kitaplarda sansür yoktur.
Neill’e göre bir çocuk için din her zaman korku demektir. “Bir Eğitim Mucizesi” kitabında,ahlak eğitimi konusunda şu görüşlere yer verilmiştir: Çocuğa uygulanan yasaklamaların,verilen öğütlerin,söylevlerin onun hazır olmadığı,anlamadığı ve bu yüzden de istekle kabullenmediği bir ahlak sistemini zorla benimsetmek anlamına geldiğinin,bunun ne kadar zararlı olduğunun anne ve baba pek farkında değillerdir.Çocuğu doğal olarak hazır bulunmadığı değerlere zorlamak,bu değerleri toptan itme sonucuna varmakla kalmaz,çocuğun sinirli olmasına da yol açar.Zamanı gelince çocuk,neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenecektir,tabii baskı görmemişse.Öğrenme,bir çevreden alınan değerlerin bileşimidir.Anneyle baba dürüst ve ahlaklıysalar,çocukları da zamanı gelince onlar gibi olacaktır.(Neill, 1996)
Summerhill Mezunlarının Geleceği
Summerhill kırk yılı aşkın bir süreyle varlığını sürdürmeyi başarmış örneklerden biridir.Okuldan ayrılan gençlerin bazıları kaptan, hemşire, hostes, klarnetçi,balerin,radyo operatörü,ünlü ulusal bir gazetenin hikaye yazarı,büyük bir firmanın pazarlamacısı olmuşlardır.Bazıları ise Cambridge’de Tarih, Manchester’de modern diller üzerine, Oxford’da Matematik Profesörü olarak çalışmışlardır.Toplumun çoğunluğunun değer yargılarına göre bu sonuç başarılı sayılsa da A.S. Neill’e göre mutsuz bir Matematik Profesörü’yle mutsuz bir çöpçü arasında fark yoktur,gerçek başarı: Sevinçle çalışma, olumlu bir biçimde yaşama yeteneğidir ve bu tanımlamaya göre Summerhill öğrencilerinin çoğu, yaşamda başarılı olabileceklerdir. (www.buğday.org)
ÖZGE YILDIZ
KAYNAKÇA
Neill, A.S. (1996). Bir Eğitim Mucizesi. Çev: Nalbantoğlu, D. G.Baki Kitap ve Yayınevi. Adana
Web: https:// www.buğday.org 31.05.2005 tarihinde ulaşılmıştır.
KAYNAK: Özge Yıldız, "Summerhill Okul Modeli", Ankara Üniverditesi EBE, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Ekonomisi ve Planlaması Tezsiz Yüksek Lisans Programı, 2005.
