Otizimde Pecs sistemi

PECS SİSTEMİ

https://www.onceokuloncesi.com/secol...13-59/pecs.jpg

Pecs uygulamalı davranış analizine dayalı bir alternatif iletişim sistemidir. Normal dil ve iletişim gelişimi aşamalarına göre planlanmıştır. Öncelikle temel iletişim ilkelerini kazandırmayı, daha sonra ise belli mesajları iletmeyi öğretmeyi hedefler. Mesaj iletiminde, önce tek resimler kullanılır. Giderek birden fazla resmin bir araya getirilmesiyle, cümleler kurulur.



PECS sistemi Amerikalı psikolog Andy Bondy ve konuşma terapisti Lori Frost tarafından geliştirilmiştir. Bu yöntem, iletişimi bir büyüğün yönetmesi yerine çocuğun başlattığı ve lider olduğu, çocuğa istediği bir nesneyi elde etmek için, o nesneyi resmiyle değiş tokuş etmeyi öğreten bir yöntemdir. Konuşamayan ya da kelime hazinesi olup da düzenli ve anlaşılır şekilde iletişimde bulunmayan her çocuğa öğretilebilir. Örneğin, içecek bir şey istediğinde onun resmini bir büyüğe verip ondan içeceğini almayı öğrenir. Bu değiş tokuş formülü ile birisine yaklaşma ve onunla etkileşim gibi iletişim için gerekli beceriler kendiliğinden öğrenilmektedir. Bu sistem çocuğun bulunduğu her yerde öğretilmektedir.

Eğitim sistemi altı aşamaya ayrılmıştır. İlk başta gereksinimini tek bir resimle anlatan öğrenci, değişik resimleri ayrımsamayı ve diğer aşamalara geçildikçe karmaşıklaşan cümleler kurmayı öğrenir. Resimler ve cümleler taşınır bir cırtcırtlı kitaba konmaktadır. Bunun amacı çocuğun istediği zaman, istediği yerde yeni bir cümle kurarak iletişime girmesidir. PECS sistemi arkadaşlar arasında iletişim, sırasını bekleme ve oyun oynama becerilerini geliştirmek amacıyla da kullanılır.

Otizmli bireylerin yaklaşık yarısının yaşam boyu hiç konuşmadığı, geriye kalan kısmının ise yaklaşık %80’nin anlamlı bir konuşma geliştiremediği yani iletişemediği belirtilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’ nin Delaware eyaletindeki Otizm Projesi, PECS sistemi ile bir seneden fazla eğitim gören çocukların %76’ sının, bu sistemi iletişim amaçlı kullandıklarını ya da konuşmayı kullanmayı artırdıklarını tespit etmiştir. Bu araştırmada PECS sistemi ile çocukların konuşmayı da öğrenebildikleri, kendilerine göre kolay bir iletişim yöntemi kullandıkları için onların daha sakin ve mutlu oldukları görülmüştür.

Niçin PECS;

1. Mesajı iletecek çocuk açısından karmaşık becerilerin kullanılması gerekmez.
2. Mesajı alanın ek öğrenmeler yapması gerekmez.
3. Kolayca her yere taşınabilir.
4. Maliyeti düşüktür.
5. Uygulamacılara öğretilmesi kısa sürer.
6. İşlevsel iletişim becerilerinin öğretilmesiyle, çocuk ve çevresi arasında etkileşimler artar.

7.İşlevsel iletişim becerilerinin öğretilmesiyle, çocuk ve çevresi arasındaki etkileşimler artar.

8.Ayrıca PECS, pek çok alternatif iletişim sistemi için önkoşul olan şu özelliklerin hiçbirini gerektirmez:

-Yetişkin yönergesini ya da ipucunu alabilme,

-Hareket ya da ses taklidi yapabilme,

Göz kontağı kurabilme,

-Sandalyede sessizce oturabilme,

-Resim ya da nesne eşleyebilme.

Pecs sistemi;

18 aydan büyük olan,

Nesne istemek için sözcük ya da sözcük benzeri ses kullanamayan,

İlginç olaylar karşısında görüş bildirmek için sözcük ya da sözcük benzeri ses kullanamayan,

Basit soruları soramayan, taklit edemeyen ya da yanıtlayamayan,

Başkalarının dediklerinin çoğunu anlamayan,

En az 3 ay süreyle yoğun ses ve sözcük taklidi eğitimi alıp ilerleme gösteremeyen çocuklar için önerilmektedir.



Pecs sistemi;

-Konuşma gelişimini engellemez, destekler,

-İnce devinsel becerilerin gelişmiş olmasını gerektirmez,

-Herkes tarafından kolayca anlaşılabilir.

PECS’e çocuğun çok sevdiği ve sevmediği yiyecek, oyun ve etkinliklerin bir listesi hazırlanarak başlanır. Daha sonra bu listedekilerin kartları hazırlanır. Her kartın üstüne o nesnenin ya da etkinliğin ismi yazılır. Ayrıca bir pano ve ileri aşamalarda kullanılmak üzere bir defter hazırlanır.

Başlangıçta iki eğitimciyle çalışmaktadır. Bir eğitimci çocuğun iletişim kurduğu kişi olurken diğer eğitimci çocuğun sürekli destekleyicisidir. Bu yöntemde aile eğitimin dışında tutulmaz. Yöntemi mutlaka ailenin bireyleri de öğrenmelidir ve evde yapılacak uygulamalar doğal kullanım için çok önemli bir yere sahiptir. Çocuğun bulunduğu her yerde eğitime devam edilebilir. İlerleyen aşamalarda eğitimci sayısı bire indirilip anne-eğitimci-çocuk birlikte çalışabilirler.

Bu yöntemi öğrenen çocuklar kendilerini ifade edebildikleri için çoğu kez ek bir çalışma yapılmadan davranış problemleri azalır, aile ve çevresindeki günlük yaşantıları düzene girer.

İletişim kitabı için gerekli malzemeler: Klasör, yapraklar, Amerikan bandı, cümle şeridi, resimli kartlar



PECS’in Evreleri



1-) Fiziksel yardımla değiş tokuşu öğretme(İletişim girişiminde bulunmayı öğretme):

Sistem odadaki ikinci bir eğiticiden gelen fiziksel yardımla çocuğa tek bir resmi, karşıdaki kişinin elindeki istendik şeyi elde etmek için nasıl değiş tokuş yapacağını öğretmekle başlar.



Çocuk masada duran resimli kartı, karşısında duran iletişim ortağına verip pekiştirece ulaşır.



Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: çocuğu sözel ifadelerle yönlendirmemeliyiz. Örneğin, kartı ver sana bunu vereyim veya bunu istiyor musun vb.



2-) Uzaklık ve Kararlılık(Doğallığın ve sürekliliğin sağlanması):

Çocuk iletişim klasörüne gider, resimli kartı klasörden çıkarır, iletişim ortağına gider, iletişim ortağının dikkatini çeker, resimli kartı iletişim ortağının eline bırakır.



Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: Tek öğretmenle ve sınırlı ortamlarda çalışmamalıdır.



3-) Resimleri ayırt etme(Birden fazla resimli kart arasından seçim yapmayı öğretme):

Çocuk iletişim klasöründeki resimli kartlar arasından, elde etmek istediği pekiştireci seçip iletişim ortağına vererek pekiştirece ulaşır.



Bu evre 2 basamağa ayrılır:

-Arzulanan ve arzulanmayan iki nesnenin resimlerini ayırt etme

-Arzulanan iki nesnenin resimlerini ayırt etme



Bu evrede evet ve hayır öğretilebilir.

Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: Tek tip sembol kullanmada ısrar etmemelidir



4-) Cümle Yapıları(İstekte bulunmak için cümle yapılarının resimler yardımıyla oluşturulması):

Çocuk iletişim klasörüne gidip, ……….istiyorum kartını alıp, bu kartı cümle şeridine takıp, istediği etkinliğin/nesnenin kartını alıp, bu kartı da cümle şeridine takıp, cümle şeridini klasörden çıkarıp, iletişim ortağına yaklaşıp cümle şeridini vererek, ortamda olan ya da olmayan nesneleri ister.



Bu evrede niteleme sıfatları öğretilebilir.

Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: Ne bu evrede ne de diğer evrelerde konuşma ile ilgili ısrarcı olmayın.



5-) Ne istiyorsun? sorusunu yanıtlama(İstek bildirmeyi öğretme):

Çocuk kendiliğinden çeşitli nesneleri ister ve ‘Ne istiyorsun?’ sorusuna yanıt verir.



Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: Çocuğa çok fazla soru sorup, kendiliğinden iletişimi başlatma becerisini köreltmemek gerekir.





6-)Görüş Bildirme(Nesne ve etkinliklerle ilgili görüş bildirmeyi öğretme):

Çocuk -ne istiyorsun, ne görüyorsun, ne duyuyorsun, burada ne var- vb. soruları yanıtlar; ayrıca kendiliğinden istek ve görüş bildirir.

Bu evrede dikkat edilmesi gereken en önemli husus: Araç-gereç ve etkinliklerin yeterince ilgi çekici olması gerekir.





PECS’teki bu evreleri tamamlayan çocuk sistemde öğrendiği iletişim becerisini ev, okul ve arkadaş ortamlarında kullanır İletişim defteri, iletişim panosu gibi sisteme destek araçlar yardımıyla kendini ifade etme kapasitesini artırır. Çocuk istediğini elde ederken aktif rol oynar ve sözel dil gelişimi desteklenir.



Zaman içinde öğrenilmiş beceriler oturur ve görselliğe dayalı bir iletişim sistemine gerek kalmadan da çocuk iletişim kurabilir.



Araştırmalar göstermektedir ki;



—PECS kullanımı sözel iletişim olmayan çocuklarda konuşma başlamasını olumlu etkilediği gibi konuşan çocukların konuşma kalitesi ve işlevselliğini artırmaktadır. Delaware Otistik Programı dahilinde 1 yıl boyunca PECS kullanan çocukların %75’inde konuşma başlarken %80’inde işlevsel konuşma başlamıştır.



—PECS kullanılan çocuklarda davranış problemlerinde azalma gözlemlenmiştir.


—PECS kullanımının çocukta konuşma isteği ve gereksinimini azaltacağı konusundaki endişelere karşı eldeki bulgular anlamlı bir etki tespit edememiştir.

alıntı