Otistik çocukların müziğe ve müzik terapisine özellikle duyarlı oldukları sıklıkla rapor edilmiştir (Benenzon, 1976; Alvin, 1978; Applebaum diğerleri, 1979; DeMyer, 1979; Sloboda ve diğerleri, 1985; Thaut, 1987, 1988; Wimpory&Nash 1999; Gadberry 2005). Müziğin kullanımı otistik çocukları motive etmek ve sosyal zamanlarındaki temel boşluğu doldurmak açısından uygundur. Bu açıdan bakıldığında müziğin işlevi sosyalleşmeyi sağlayarak bireyi topluma kazandırmaktır.

İşitsel bir uyaran olarak müzik otistik çocukla iletişim kurmak için iyi bir yoldur. Dış seslere karşı tepkisiz kalan bir çocuk, müziksel seslere karşı aşırı duyarlılık gösterebilir. Duyular arası bir bütünlük kurmak için müzik kullanılabilir.

Gadberry (2005)’nin belirttiğine göre Steven ve Clark müzik terapi tekniklerini 5 – 7 yaş arasında değişen beş çocukta denemiştir. Sekiz oturum sonucunda otizm ölçeğindeki sonuçlarda önemli bir gelişme olduğunu görülür. Aynı zamanda gelişimsel olgunlukta da önemli bir artış gözlemlenir. Genel olarak müzik terapi tekniklerinin otistik çocuklarda olumlu sosyal davranışlarının iyileştirilmesinde önemli bir etkisi vardır.

Thaut (1988), otistik çocuklarda müziksel tepki üzerinde çalışmıştır. Çalışmaları, otistik çocukların olağandışı müziksel yetenekleri ve müziksel tepkileri olduğunu gösterir. Bulduğu veriler otistik çocukların ürettiği tonal dizilerin araştırmacı tarafından oluşturulan ölçeklerde (orjinallik, ritim ve sınırlılık) yüksek olduğunu gösterir.

Brunk (1999), müziğin otistik çocukların iletişiminde ve eğitiminde eşsiz bir yol olduğunu, tedavi ve öğrenim aracı olarak etkililiğinin iki farklı terapi ve eğitim çerçevesi sağlayabilme yeteneğinden geldiğini söyler. Müzik tutarlı, kararlı ve tahmin edilebilir bir çevre oluşturur. Güncel bir şarkının melodisi, armonisi ve ritmi, stresli ya da yabancı bir ortamda çocuğun rahat etmesine yardımcı olur. Müzik aynı zamanda sınırsız bir esneklik de sağlayabilir. Zaman zaman çocukla birlikte değişir, çocuğun davranış ve duygularını yansıtabilir.

Trevarthen, Aitken, Papoudi ve Robarts (1998)’a göre müzik terapi otistik çocukların tedavisinde etkilidir, sosyal etkileşimde ve duygusal iletişimde onlara yardımcı olur. Otistik çocuklar üzerinde yürütülen birçok vaka incelemesi pozitif sonuçlar verir. Belgelendirilen gelişmeler olumlu sosyal davranışların, çevresel bilincin, seslendirmenin ve dikkat aralığının, vokal taklidin, iletişimin, diğer insanlarla doğaçlama oyunların ve göz kontağının arttığını gösterir. Buna ek olarak genel olarak müzik terapisinde kullanılan müzik, otistik çocuklara hem güven hem de özgürlük duygusu sağlar.

Wimpory ve Nash (1999)’a göre otistik çocuklarda müzikle etkileşim terapisi etkileşimsel oyunlar çerçevesinde düşünülür. Bu aynı zamanda normal çocukların dil gelişimleri ile de paralellik gösterir. Otistik çocukların aileleri onlarla iletişim kurmaya çalışsalar da sözlü diyalog kuramazlar. Müzikal etkileşim terapisi bilişsel ve motor becerilerin gelişmesinde etkilidir.

“Normal çocuklar oyunlarla gelişme gösterirler. Müzikal etkileşim terapisinin amacı, davranışları ve çocukların algısını geliştirmektir, müzikal diyaloglar yaratarak çocuğun aile ve çevre ile olan etkileşimini artırmaktır. Müzik genellikle otistik çocukların sosyal durumları anlamasına yardım eder. Müzisyenin amacı çocuğa iletişim tecrübesi vermektir ve çocuğun hareketlerini dengelemektir. Müzisyen, çocukla iletişim kurmak için bir yapı iskelesi oluşturur” (Wimpory and Nash, 1999:18).

Wimpory ve Nash (1999)’da belirtilir ki Hobson, Newson, Wimpory ve Fein’e göre müzikal etkileşim terapisinin araştırma ve pratiklerinin bulguları, etkileşim temelli teorik perspektifle uyumludur. Minimum düzeyde karşılıklılık gereklidir çünkü temelde paylaşılan anlamlar, iletişim ve sosyal tarafsızlık otistik çocuklarda önemlidir; gecikmelerin ve dildeki hataların düzelmesine, oyunları taklit etmesine katkıda bulunur.

Steven ve Clark (1969) müziğin otistik çocukların tedavi modelinde bir destek sağlamak amacıyla kullanılması gerektiğine işaret ederken Rimland, müziksel ilginin ve yeteneğin otistik çocuklarda evrensel olduğunu öne sürer (Aktaran, Gadberry, 2005:4). Müziksel ilgi; işitsel uyaranların otistik çocuklarda diğer uyaranlara karşı baskınlığı, müziğin de bu noktada çocuğun ilgisini çekme anlamında önemli bir işlevi üstlenmesi açısından evrensel olarak düşünülebilir. Yetenek söz konusu olduğu zaman yüksek fonksiyona sahip bazı otistik çocuklarda müziksel anlamda üstün yetenekler görülse de, evrensel olarak nitelendirilemez.

Literatür kapsamında otistik çocuklarla müzik terapi üzerine yapılan araştırmaların iki grup altında toplandığı görülür:

a) Müzikal duyarlılığın artıp artmadığını gözlemlemeye yönelik yapılan araştırmalar (Algılama üzerine odaklanan araştırmalar)

b) Müziğin etkisiyle sosyal davranış değişimini üzerine yapılan araştırmalar

Müzikal duyarlılık üzerine yapılan araştırmalar psikolojik-nörolojik araştırmalar kapsamında değerlendirilir. Genel olarak bütün araştırmaların çıkış noktası otistik çocukların müziğe karşı olan aşırı ilgileridir. Bu aşırı ilgi, yüksek fonksiyonlu otistik çocuklarda yüksek müzikal algıyı da beraberinde getirir. Yapılan müzik çalışmaları ve çalgı eğitimi ile müzikal algı üzerine odaklanılır. Yapılan kimi çalışmalarda mutlak kulak özelliğine sahip olan otistik çocuklara rastlanır, bu çocuklar belirli bir frekansı olan her sesin nota karşılığını söyleyebilme yeteneğine sahiptirler. Sonuç olarak müzikal duyarlılık üzerine yapılan araştırmalar nörolojik araştırmalar kapsamında düşünülür.

Müziğin etkisiyle sosyal davranış değişimi ve müziğin tedavi edici etkisi üzerine yapılan araştırmalarda, herhangi bir şekilde müzikle ilişkilenen otistik çocuğun problem davranışlarının seyri takip edilir. Aynı zamanda otizmin belirtileri olan; sosyal iletişim zorluğu, göz teması kuramama vb. hastalığa özgü problemleri azaltmak için müzik terapiden faydalanılır. Bu çalışmaların ortak özelliği çocuğun sosyal iletişim sorunlarını ortadan kaldırmaya yönelik meseleleri ele almasıdır.

Orçun Berrakçay

Müzik Öğretmeni - Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müzik Bilimleri Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi



.ALINTIDIR.