10 yıldır bilmeden yediniz 4 ay daha yiyiverin gari
İTHAL EDİLEN MISIRLAR, SOYALAR LİMANLARDA KALINCA GDO YÖNETMELİĞİ ERTELENDİ
GenetİĞİ değiştirilmiş organizmalı ürünlerle ilgili yönetmelik 25 gün sonra değişti. Yeni yönetmeliğe göre, GDO analizleri 1 Mart’ta başlayacak. O tarihe kadar ithal edilen gıda ürünleri, geçtiğimiz 10 yılda olduğu gibi denetlenmeyecek
Tarım Bakanı Mehdi Eker’in, “Bundan sonra sınırlardan 1 gram GDO’lu ürün sokturmam” demesine rağmen gelen bu “esneklik” kararının, malları limanlarda bekleyen bazı büyük ithalatçıların “yukarıdan” baskısı ile alındığı iddia ediliyor
Tarım Bakanlığı, 26 Ekim’de yayımlanan genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) içeren ürünlerin ithalatıyla ilgili yönetmeliği kamuoyundaki tartışmalar sonrasında değiştirdiğini açıkladı. Etikete ’GDO yoktur’ yazma yasağını kaldırmak, bilim kurulunu konuyla ilgili uzmanlardan kurmak gibi olumlu kararlar da içeren yönetmelik, ithal edilen gıda ürünlerinin GDO denetimini ise 1 Mart 2010’a erteledi. “Son 10 yıldır GDO’lu mısır, soya, pamuk ve kanola yiyoruz, hiçbir denetim yapılmıyor” denilerek açıklanan ilk yönetmeliğin ithalatı düzenleyen maddelerinin 4 ay ertelenmesi, “İthal edilip limanlarda bekletilen GDO’lu ürünler iç piyasada eritilecek” tedirginliği yarattı.
Bekleyenler girecek
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 26 Ekim 2009 tarihinden önce kontrol belgesi alınmış ürünlerin ithalatında, bu ürünlerin AB kriterlerine uygun olması koşuluyla, izin, başvuru ve ithalat konusundaki hükümlerin uygulama tarihini 1 Mart 2010 tarihine uzattı. Böylece, yönetmeliğin çıkarılmasından önce kontrol belgesi almış ithalatçılara 1 Mart 2010 tarihine kadar süre tanınmış oldu. Bakanlığın, değişikliklere ilişkin yönetmeliği, Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak 26 Ekim 2009’dan geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi.
’GDO yoktur’un zaferi
Değişikliğe göre, ilk yönetmelikteki “Gıda veya yem, GDO’lardan biri ya da birkaçını toplamda en az yüzde 0.9 oranında içeriyor ise, GDO’lu olarak kabul edilir. Gıda veya yemin yüzde 0.5’ten fazla izin verilmeyen GDO içermesi halinde ithalatına, işlenmesine, nakline, dağıtımına ve satışına izin verilmez. GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz olduğuna dair ifadeler bulunamaz” hükümleri yönetmelikten çıkarıldı.
Buna göre, gıda veya yem, GDO’lardan biri ya da birkaçını içerirse orana bakılmadan GDO’lu olarak kabul edilecek. GDO’suz ürünlerin etiketinde istenirse ve ürünün GDO’suz olduğu ispatlanırsa GDO’suz olduğu yazılabilecek.
Bakanlık tarafından GDO ile ilgili bilimsel ve teknik verileri araştıracak, yorumlayacak ve görüş oluşturacak, görev süreleri iki yıl olan uzmanlar listesinin oluşturulmasına ilişkin düzenlemede de değişikliğe gidildi.
Bürokrat yerine uzman
Uzmanlar listesinin üniversiteler, TÜBİTAK ve araştırma kuruluşlarında görevli konu ile ilgili uzman veya öğretim üyelerinden oluşturulacağı hükme bağlandı. Daha önce, bu listede TAGEM, TÜGEM ve KKGM birimlerinden temsilciler de yer alıyordu.
Değişiklikle, GDO’lu gıda ve yemlerin “transit geçişlerini” yasaklayan madde yönetmelikten çıkarıldı. Bu da çok eleştirilen bir yasaktı ve karar sonrası Türkiye’nin transit hattan çıkarılmasına yol açtığı iddia ediliyordu.
GDO’da 25 günün analizi...
1 26 Ekim’de laboratuvar kapasitesinin yeterli olup olmadığına bakılmaksızın 27 gıda maddesinin ithalatına denetim geldi. Limanlara kilometrelerce uzaktakı 3 laboratuvarda yaşanan karmaşa nedeniyle pek çok üründe ithalatın durması sonrası Tarım Bakanlığı 2 Kasım’da harekete geçerek 4 ilde daha laboratuvar kurulması için talepte bulundu.
2 2 Kasım tarihinde GDO Analizi Yapılacak Ürün Listesi 27 ürün olarak belirlendi. Bu ürünlerin içinde domates, muz, marul da vardı. Tarım Bakanı basını eleştirerek, “Cahiller kafa karıştırıyor, domateste GDO olur mu? Televizyonlarda GDO haberlerinde domates görüntüsü kullanıyorlar” dedi. 9 Kasım’da liste 9 ürüne daraltıldı.
3 Son olarak gıda ithalatında denetim 1 Mart 2010 tarihine kadar ertelendi. Bundan sonraki 3 ay gıda ürünü ithalatında önceki dönemdeki gibi beyana bakılacak, analiz çalışması yapılmayacak.
İthalatçı harıl harıl belge arıyor
Yönetmelikteki değişiklik ithalatçıları da tam olarak rahatlatmadı. Çünkü yeni yönetmelikle ancak “AB kriterlerine uygunsa” 26 Ekim’den önce yapılmış ithalatlar 1 Mart’a kadar ülkeye sokulacak. Bu AB kriterinin net bir tanım olmadığını belirten ithalatçılar, GDO analizine takılmamak için ürün aldıkları yerlerden “AB standardına uygun” belgesi almak için çalışıyor.
‘İthalatçılar bize dava açarlar diye erteledik’
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Arslan, şimdiye kadar yapılan denetimlerde, bazı mısır, mısırözü, kanola, soya, yem katkı maddesi ve pirinç örneklerinde GDO tespit ettiklerini ve bu ürünlerin ithalatına izin verilmediğini açıkladı. Arslan, yönetmeliğin ithalatla ilgili maddelerinin 3 ay ertelenmesini ise ilginç bir iddia ile yanıtladı: “Kazanılmış haklar çerçevesinde, bakanlık aleyhine hukuki süreçlere muhatap olmamak açısından, 26 Ekim’den önce kontrol belgesi alınan ürünlere, AB kriterlerini sağlamaları, AB mevzuatında belirtilen belgeleri sunmaları, yönetmelikteki etiketleme, kontrol ve denetimle ilgili hükümlere uymaları şartıyla 1 Mart 2010’a kadar ithalat imkanı getirildi. GDO’lu ise AB mevzuatında yer alan belgeyi sunmazsa, ithalatına izin verilmeyecek.”
‘Lobi faaliyetine teslim olundu, talimat yukarıdan’
Zİraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, “Lobi faaliyetlerine teslim olundu, GDO’lu ürünlerin ülkeye kontrolsüz girişine izin verildi” dedi. Günaydın, “Yönetmeliğe uyan babayiğit varsa GDO’lu ürünü getirsin diyen Tarım ve Köyişleri Bakanı’nın bu değişiklikten sonra tutumu ne olacaktır? GDO’lu ürünler zararlı, ülkeye girişini engellemek için düzenleme yaptık diyen Tarım Bakanlığı yetkilileri ne yapacaklardır? İstifa etmeyi düşünüyorlar mı?” diye sordu.
“Ortaya çıkan gelişmeler yapılan düzenlemenin, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın inisiyatifinin çok üzerinde bir yerden geldiğini göstermektedir” diyen Günaydın, ilk yönetmeliğin yayımından bugüne kadar yaşananların kriz yönetimi konusunda ortaya çıkan inanılmaz bir kargaşa ve kaosa işaret ettiğini de savundu.
‘Yine hazırlıksız bir refleksle hazırlanıldı’
SabancI Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Selim Çetiner, dün Resmi Gazete’de yayımlanan değişikliğin pek de sağlıklı olmadığı görüşünde. “Yine hazırlıksız bir refleks sonucu çıkarılmış izlenimi uyandırıyor” diyen Çetiner, “Sonuçta, 26 Ekim 2009 tarihli yönetmelikten önce ithal başvurusu olan ürünlerin girişini serbest bırakıyor gibi, ama buna da ”AB’nin kabul ettiği kriterlere uygun olması koşulu“ getirerek yoruma açık bırakıyor. Bu kriterler nelerdir ve buna kim karar verecektir? Bu belirsiz. Yönetmeliğin, AB ile uyumlu hükümlerinden birisi etiketleme ile ilgili olanıydı. Onu da konuya vakıf olmayanların baskısıyla değiştirmiş bulunuyorlar” diye konuştu.
GDO toleransı 0’a düştü, zamlar yüzde 30’u bulur
TÜm Gıda İthalatçıları Derneği Genel Sekreteri Melahat Özkan yeni yönetmelikle GDO tolerans oranının binde 9’dan 0’a çekildiğinin altını çizerek, “Bu, Türkiye’ye binde 1 bile olsa GDO’lu ürün sokulamayacağı anlamına geliyor. Bu karar özellikle yemde büyük fiyat artışlarını ve zamları beraberinde getirecek. Örneğin beyaz ette yüzde 30’luk zamlar yaşanacak” dedi.
Vatan
