Anzer Balı Nedir, Nerede Üretilir? Faydaları Nelerdir?

Anzer Balı, Rize’nin İkizdere ilçe merkezinin 35 km güneyinde kalan, 3100-3500 metre arası yüksekliğiyle Rize’nin en yüksek yaylası olan Anzer Yaylası’nda üretilen baldır. Hacettepe Üniversite’sinde analiz ettirilerek garantisi tescil ettirilmiş olan bir baldır. Yaylanın resmi ismi Ballıköy olmasına rağmen bal adı olarak Anzer Yaylası adıyla kullanılmaktadır. Anzer balının, kanser hücrelerini yok etme, kanı yenileme ve temizleme özelliğinin bulunmasının yanında insan sağlığı açısından birçok yararlarının olduğu söylenmektedir.

Üretilen balın kalitesinin yüksek olması, hastalıklara şifa kaynağı olmasının nedeni, yayla içerisinde, dünyada emsali bulunmayan, 450-500 çeşit çiçekten oluşan kır çiçek florasının bulunmasıdır. Bu çeşitlerin içerisinde 80-90 tanesi endemik tür olup, Anzer Yaylası’na özgü çiçek çeşididir. Anzer Yaylası’nda yabani erik, armut, elma, kuşburnu, çam, kestane, ıhlamur, karayemiş, akasya gibi ağaç formunda bitki bulunmamaktadır. Bu yüzen arılar sadece Anzer Yaylası’nda bulunan 450-500 arası çeşit tek yıllık çiçekten polen ve özüt almaktadır. Bu özellik sahte anzer balını belirlemede kullanılmaktadır. Çünkü Anzer hariç yaylaların hepsinde kestane, ıhlamur, karayemiş, akasya gibi çok yıllık ağaç türleri bulunmaktadır. Eğer anzer balı olduğu belirtilen balın içeriğinde ağaç formunda bitkilerin çiçeklerinden alınan özüt olduğu belirlenirse, o bal anzer balı değildir.

Anzer Yaylası’nda, Mayıs ayının ilk haftasından itibaren havalar ısınmaya başlayınca arıcılar kovanlarını götürmeye başlar. Haziran ayının 20-25’ine kadar arıcıların tamamı kovanlarını getirmiş olur. Anzer Yaylası’nda dışarıdan gelen profesyonel arıcılar olmakla birlikte genel itibariyle amatör olarak köylüler tarafından yapılmaktadır. 200 üretici tarafından toplamda 1300 kovan arı ile bal üretiminin yapıldığı söylenmektedir. Ağustos ayının 15-20’si arasında arıcılar kovanlardaki balın sağım işlemini gerçekleştirir. Anzer balı üretimi fenni kovan içinde üretilmektedir. Kara kovanda (eski tip kovan) arının petek üretimini de kendisi yapması, zaten az miktarda olan bal üretiminin daha fazla azalmasına neden olduğundan, üreticiler bu yöntemi kullanmamaktadır. Sadece birkaç üretici hobi amaçlı olarak birkaç adet kara kovanda üretim yapmaktadır. Çerçevelerin sadece bir kısmında bal olduğundan Anzer balı çerçeve olarak satılmamaktadır.

anzer-balı-3Anzer balı üreticileri, bal üretiminde, birçok olumlu özelliğinin olması ve yaylanın hava koşullarına (yüksek bölgelerin soğuk iklimi) daha iyi adaptasyon sağlaması bakımından Kafkas veya Kafkas melezi arı cinsi kullanılmaktadır. Bu şekilde diğer arı cinslerine göre daha fazla ve daha kaliteli bal üretimi sağlayabilmektedirler.

Anzer Yaylası’nda yazlarının kısa geçmesi, arıların bal yapımı için çalışabileceği uygun hava şartlarını azaltmaktadır. Bununla birlikte bal üretim zamanlarında hava sıcaklığının düşmesi, havada sis ve yağışın olması bal üretimini düşürmektedir Dolayısıyla, diğer yerlerde yetiştirilen kovanlara göre, Anzer Yaylası’ndaki arı kovanlarında üretilen bal miktarı azdır. Yazların hava sıcaklığı yüksek ve güneşli olduğu oranda bal miktarı artmaktadır. Normalde bir kovandan 20-30 kilo arasında bal çıkmaktadır. Ancak Anzer’de, hava şartlarının etkisine, çayırların biçilme zamanına bağlı olmakla birlikte bir kovandan 1-5 kg arasında bal çıkmaktadır. Bununla birlikte bal veriminin çok az veya hiç olmadığı yılların da olduğu söylenmektedir.

40 C üzerindeki sıcaklıklarda balda bulunan enzim ve polenleri etkisiz hale getirdiğinden, balın kalitesini düşürmektedir. Bu nedenle de, balın kristalize olmasını engellemek amacıyla yapılan ısıl işlemi, buradaki arı kovanlarından bal sağımı (hasatı) sırasında uygulanmamaktadır, bal sağımı soğuk olarak yapılmaktadır.

Kaynakça:
Anzer Ballı Köyü Kooperatifi Anzer Balı Anzer Poleni
Anzer Petek , Rize Balı, Anzer Balı, Anzer Balı' nın Faydaları, Bal ile ilgili Herşey. Anzerbalisatisi.net

Yazar: Çiğdem Aydın