Boy kısalığı sorunu anne karnında başlar. Yeterli beslenemeyen anne adayları bebeğin de gelişimini olumsuz etkiler. Doğumdan sonra ise bebeğin dengeli beslenmemesi, sevgi ortamında bulunmaması boy kısalığını etkileyen faktörlerdendir. Büyüme hormonlarındaki eksiklik de boy kısalığının en önemli sebebini oluşturur. Bebeğin gelişimi ve boyu doktor tarafından düzenli takip altında olmalıdır.

Çocuklarda büyüme ve gelişme her yaş grubunda, kız ve erkek cinsiyette farklılıklar gösterir. Büyüme geriliği, çocuğun kendi yaş ve cinsiyetine uygun büyümeyi göstermemesi olarak tanımlanabilir.

Büyüme geriliğinin nedenleri nelerdir?

Annenin sağlık durumu, beslenmesi, hastalıkları, doğumdan sonra ise büyümeyi etkileyen faktörler etkilidir. Doğumdan sonraki ilk 2 yaşta çocuğun dengeli beslenmesi, hastalıklardan korunması ve sevgi ortamında büyütülmesi de çok önemlidir. Bununla birlikte büyümeyi sağlayan birtakım hormonlar vardır ki; bunların en önemlisi 'büyüme hormonu'dur.

Büyüme nasıl takip edilir? Standart değerler nelerdir?

Büyümenin değerlendirilmesinde, yalnızca boyun ölçülmesi yeterli değildir. Boy uzunluğu ve boy uzama hızı, vücut ağırlığı ve ağırlık artış hızı, baş çevresi ve baş çevresindeki artış hızı ve vücut bölümlerinin birbirlerine oranı bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Her çocuğun anne ve baba boylarına göre genetik potansiyeli değerlendirilmeli, ülkeler arasındaki farklılıklar unutulmamalı.

Büyüme hormonu eksikliği teşhisi nasıl konulur?

Anormal boy kısalığı olan ve boy uzaması yaşına ve cinsiyetine göre geri olan çocuklarda, mevcut durumu açıklayacak bir hastalığı yoksa (böbrek, kalp, karaciğer hastalığı gibi) büyüme hormon eksikliği akla gelmelidir. Tanıyı kesinleştirmek amacı ile bazı özel testler yapılarak; büyüme hormonu ve büyüme faktörlerinin serumdaki düzeylerine bakılmalı, hormon eksikliği tespit edilmişse tedaviye başlanmalıdır.

Beslenmeden kaynaklanan sorunlar var mıdır?

Sosyoekonomik düzeyi iyi olan ülkelerde beslenme bozukluğuna bağlı büyüme gerilikleri çok az görülürken, ülkemizdeki büyüme geriliklerinin önemli bir kısmı beslenme yetersizlikleri sonucu ortaya çıkmaktadır.

Hamilelikte sigara ve alkol kullanımının etkisi var mıdır?

Sigara ve alkol kullanımı, bebeği etkiler. Bu bebeklerin maalesef, yüzde 10-15 kadarı normal büyümeyi yakalayamaz. Yaşamlarında; şişmanlık, erken kıllanma, şeker hastalığı, tansiyon yükselmesi gibi ek birtakım riskler de oluşur.

Büyüme geriliği tedavisi ne kadar süre uygulanabilir?

Tedavi olan kızlarda, boy 1.55 cm, erkeklerde ise 1.65 cm'ye ulaşınca yasal zorunluluk gereği tedavi sonlandırılır.

Doç. Dr. Zehra Aycan / Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı, Ankara Dr. Sami Ulus Hastanesi

ZAMAN