BAĞIMLI ÇOCUKLARA YAKLAŞIM NASIL OLMALIDIR?

Bağımlı Çocukların Özellikleri
Bağımlı çocuk, evde olsun okulda olsun yaşından daha çocuksu davranır. Girişken değildir ve kendine güveni yoktur. Kolay işlerde bile kendi başına davranmaktan, sorumluluk almaktan korkar. Yanında onu kollayacak biri olmadan edemez, evde anneye sokulur. Sürekli sevilmek ve okşanmak ister. Okulda sorun yaratmadığı için öğretmeninin koruyuculuğu altına girer. Usluluğu ve ürkekliği nedeniyle hep kollanır. Çevrenin bu tutumu, onu daha çekingen yapar. Bağımlı çocuk zamanla bu zayıflığını ve güvensizliğini bir savunma aracı olarak kullanmayı öğrenir.(Yörükoğlu,1998)
Çocuk evden ayrılmamak için huysuzluk yapar, zaman zaman karın ağrısı, baş ağrısı gibi belirtiler gösterir. Okula gitmemesi için izin verildiğinde bu belirtiler kendiliğinden geçer. Kolay işlerde bile kendi başına davranmaktan, sorumluluk almaktan korkar. Yanında onu kollayacak biri olmadan edemez. Kimi zaman, sıkılganlık ve çekingenlik o kadar ileri safhalara varır ki çocuk, kendi aile üyeleri dışında kimseyle konuşmaz. Kendi aile üyeleri dışında herkes güvenilmez yabancılardır. Anne babasının kendi yerine karar vermesini bekler. Anne babası yanında olmadan herhangi bir sosyal ortama girmek istemez. Bağlandığı kişilerden ayrılık durumu olduğunda aşırı kaygı hisseder. Bu yüzden sevdiklerinden ve evden ayrılmak istemez, evden ayrıldığında sevdiklerinin başına önemli zararlar geleceğine inanır. Uyku zamanı zorlanır, anne babasından ayrı uyumak istemez. Arkadaşlıklarını sürdürmede güçlük çeker. Okul ödevlerini tamamlamada yetersizlik duyar. Sınıf içinde bağımsız düşünemez. ( Kuzucu,2003)

Çocukların Bağımlılık Nedenleri
Bebekler anneye bağımlılık gösterirler çünkü çevreyi bir süre araştırdıktan sonra sığınabilecekleri tek güvenilir yer annedir.
Eğer anne çocuğun yanında değilse ve etrafta yabancılar varsa kopma ve araştırma davranışında azalma görülür. Çocuk annesinin kendisini bırakıp gitmeyeceğine ve kendisine değer verdiğine inanırsa güven duygusu doğal olarak gelişir ve gelecekteki bağımsızlaşma sürecinin ilk adımı atılmış olur. Ana babaya karşı güven duygusu geliştiremeyen çocuklar, okul çağında arkadaşlık kurmakta zorluk çekebilirler. Bazı çocuklar kendini daha güçlü hissetme veya dikkat çekmek için aileye bağlı kalabilir Bu da ailenin çocuğu daha fazla korumasına neden olur.
Bağımlılık çocuğa her zaman bir problemi ondan daha iyi çözen ya da bir duruma ondan daha iyi yaklaşan başkalarının olduğu öğretilerek yaratılabilir. Bu durum özelilikle aşırı koruyucu ana babayla olan ilişkilerde görülür. Aşırı korunan, özerklik ve girişimleri kısıtlanarak büyütülen çocuklar güvensiz ve bağımlı yetişkinler olur. Bazı aileler çocukları üzerinde fazla koruyucu olur çocuğa fazla sorumluluk vermez, çocuğa verilmiş olan sorumlulukları da aile kendisi yapmaya kalkışır buda çocukların bağımlı bir birey olarak yetişmesine neden olur. Bazı aileler çocuğu aşırı ilgi ve sevgi gösterirler. Çocuğun bir dediği iki edilmez. Çocuğun deneme yanılma yolu ile öğrenmesi engellenerek her şey hazır olarak sunulur Çocuğa çevreden gelecek tehlikelerden haberdar edilmesi sağlanmaz. Arkadaş edinmesine imkân tanınmaz bunlarda çocukların büyümesini ve olgunlaşmasını olumsuz yönde etkileyerek bağımsız bir birey olmasını engeller.
Günümüz şartları göz önüne alındığında ailelerden anne ve babanın çalışması gerekmektedir. Bu da beraberinde çocuklara fazla zaman ayırmamaya neden olur. Çocuğuna fazla zaman ayıramayan aile suçluluk duygusuna kapılarak çocuğun her isteğini yerine getirmeye başlar bu da çocuğun bağımlı olmasına neden olur. Bu çocuklar için toplum önünde konuşma, karşı cinsten arkadaş edinme bağımsız iş yapma, aileden ayrılıp uzak yerlere gitme gibi konular büyük sorunlar haline gelebilir

Çocuklarda Bağımlılık Belirtileri
Bağımlılık aslında kişilerin bakış açısına göre değişebilir. Bazı kişiler için bağımlı sayılabilecek durum başka kişiler için bağımlılık sayılmayabilir. Kısacası bağımlılığı veya bağımsızlığı ölçecek objektif test bulunmamaktadır. Ancak bazı kriterlerle bunu değerlendirme imkânı bulunmaktadır.
Eğer bir çocukta çok uzun zaman şu özelikler görülüyorsa bağımlı çocuktan bahsedebiliriz.
1- Tek başına yapabileceği bir şey için ailesine bağlı kalıyorsa,
2- Ailesi yanında olmadığında huysuzlaşıyorsa ve onlar olmadan başka bir yerde kalmak istemiyorsa,
3- Ailesi yanında yoksa bağımlılığını diğer aile fertlerine yöneltiyorsa,
4- Kendi kararlarını almak için sürekli başkalarından destek istiyorsa,
5- Topluluk içine fazla çıkmak istemiyorsa, çıktığı zamanda bağımsız hareket edemiyorsa,
6-Arkadaş edinmede problem yaşıyorsa veya sınırlı sayıda arkadaşı varsa,
7- Ödevlerin tek başına yapmada problem yaşıyorsa ve aile büyüklerinden sürekli yardım bekliyorsa,
8- Bağımsız iş yapmak istemiyor veya tek başına karar veremiyorsa,
9- Okul ortamında oyun gruplarına katılmak istemiyor tek başına duruyorsa,
10- Sürekli yönlendirme ve onay edilme bekliyorsa,
11- Sınıf arkadaşlarıyla işbirliği yapmaktan kaçıyorsa,
12- Okula gitmek istemiyor, sürekli evde kalmak istiyorsa, bağımlılığın bir sorun haline geldiğinden şüphelenilebilir.

Anne Babaya Öneriler

1- Çocuğu küçük yaşlardan itibaren serbest bırakmak gerekmektedir
2- Bağımlı davranışlar genelde anne ve baba tutumlarından kaynaklandığı için aileler kendi tutumlarını gözden geçirmeleri gerekmektedir. Aşırı koruyucu olunmamalı ve çocuğa bağımsız iş yapabilme yeteneği kazandırılmalıdır.
3- Anne babalar çocuklarının yaşamında gerçekleşen ve onların karışmayı çok sevdiği bazı şeylerin onları ilgilendirmediğini öğrenmeli ve çocuklarının yalnızca kendine ait bir şeylerinin olmasını doğal karşılamalıdır.
4- Anne babalar bağımlı olmak ile bağlı olmak arasındaki farkı bilmelidir (Bağımlı olmak seni seviyorum ve sensiz yaşayamam mesajını verirken, bağlı olmak seni seviyorum, ancak sen olmadan da yaşayabilirim mesajını verir).
5- Araştırmalara göre hoşgörülü ve demokratik ortamda büyüyen çocuklar, arkadaşlarıyla ilişkilerinde rahat ve girişken olup, fikirlerini serbestçe söyleme eğilimindedirler. Ayrıca bu çocuklarda kendini denetleme arzusuna daha erken yaşlarda rastlanmaktadır.
6- Anne babaların çocuklarının bağımsızlık çabalarını desteklemeleri ve zor durumda kaldıklarında onlara yardımcı olmaları, çocuklarda bağımsızlık duygusunun gelişimini kolaylaştırmaktadır.

ALINTI