İlhan Berk Kimdir?

İlhan Berk, 1918 yılında Manisa’da dünyaya gelmiştir. Liseye kadar İlhan Berk, öğrenimini Manisa’da sürdürmüştür. İlhan Berk, doğduğu ve çocukluğunu geçirdiği Manisa’’yı yazın yaşamında “Ortaçağa” ve Kapalı bir sandığa” benzeterek söz konusu şehre ait fikirlerini açıkça ortaya koymuştur. Lise, eğitimini ise şair, Balıkesir Necatibey İlköğretmen Okulunda tamamlamıştır ve ardından iki yıl süreyle ilkokul öğretmenliği yapmıştır. Daha sonra İlhan Berk, Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümü’nü bitirerek bir süre Samsun, Zonguldak ve Kırşehir’de öğretmenlik yapmıştır. 1956 yılında ise şair İlhan Berk, Ankara’da Ziraat Bankası yayın bürosunda mürtecimlik yapmış ve 13 yıl burada çalışarak emekli olmuştur. İlhan Berk, 28 Ağustos 2008 tarihinde Bodrum’da hayatını kaybetmiştir.

İlhan Berk’in Yazım Hayatı ve Şiir Özellikleri

İlhan Berk, şiir yazmaya çok erken yaşlarda başlamıştır. Öyle ki henüz 19 yaşında şiirlerini “”Güneşi Yakanların Selâmı”” adlı kitabında toplayarak edebiyat dünyasına sağlam bir giriş yapmıştır. Modern şiirin en önemli isimlerinde olan İlhan Berk, o yıllarda ulusal ölçü olan hece ölçüsünü kullanmıştır. Şair, lirik şiire olan ilgisini o yıllarda sembolizm ile birlikte kullanarak belli etmiştir. İlhan Berk, zamanla edebiyat dünyasının onu tanımlayacağı şiir anlayışına kavuşmuştur. Genç yaşta yazdığı konuları ve şiir görüşünü zamanla değiştiren şair, lirik şiir anlayışını aynen devam ettirmiştir. Onun şiirinde genel olarak aşk ve erotizm büyük yer kaplamaktadır. Şair bu durumu lirik şiirin bir göstergesi ve etkisi olarak nitelendirmiştir. Öyle ki Berk bu durumu kendi cümleleri ile şu şekilde anlatmaktadır;

““Şiiri her şeyden önce lirik olarak düşünmemden ileri geliyor. Bu bir çizgide ilerliyor benim şiirim: lirik ve görsel””

Aşk ve erotizmin yanı sıra onun şiirinde tarih ve mitoloji de büyük yer tutmaktadır. Berk özellikle “Çivi Yazısı” ve “Otağ” adlı kitaplarında mitolojiye bol bol yer vermektedir. Bunun yanı sıra onun şiirinde tabiat, coğrafya büyük bir öneme sahiptir. Tüm yeryüzünü şiire sokan İlhan Berk, şiiri bambaşka boyutlara taşımıştır. II. Yeni hareketinin en önemli isimlerinden olan Berk, lirik şiire bağlılığının yanı sıra toplumcu anlayışla da şiir yazmıştır. Bazı şiirlerinde kırsal kesime, işçilere yönelen şair bu noktada birçok duyguya yer vermiştir. Toplumcu şiirlerinde İlhan Berk, özgürlük, eşitlik ve umut naraları atmıştır.
Yaşamını şiire adayan İlhan Berk, 19 yaşında başladığı şiir hayatını büyük bir usta olarak tamamlamıştır. 90 yıllık yaşamında şiire farklı bir boyut kazandıran İlhan Berk’in aldığı ödüllerle de bunu küçük bir kanıtıdır.

Kül, 1979 TDK Şiir Ödülü
İstanbul, 1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü.
Deniz Eskisi, 1983 Yedi Tepe Şiir Armağanı
Güzel Irmak, 1988 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

İlhan Berk’in Şiir Kitapları

• Güneşi Yakanların Selamı (1978)
• İstanbul (1978)
• Günaydın Yeryüzü (1952)
• Türkiye Şarkısı (1953)
• Köroğlu (1955)
• Galile Denizi (1958)
• Çivi Yazısı (1960)
• Otağ (1961)
• Mısırkalyoniğne (1962)
• Âşıkane (1968)
• Taşbaskısı (1975)
• Şenlikname (1976)
• Atlas (1976)
• Kül (1978)
• İstanbul Kitabı (1980)
• Kitaplar Kitabı (1981)(Seçilmiş Şiirler)
• Deniz Eskisi (1982) (Şiirin Gizli Tarihi’ni de içerir.)
• Delta ve Çocuk (1984)
• Galata (1985)
• Güzel Irmak (1988)
• Pera (1990)
• Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum (1993)
• Avluya Düşen Gölge (1996)
• Şeyler Kitabı Ev (1997)
• Çok Yaşasın Sayılar (1999)
• Tümceler Geliyorum (2007)

İlhan Berk’in “Günaydın Yeryüzü” kitabından bir şiir:

HİKÂYE

Her şey bir gece içinde oldu
Sabahleyin her şey tamamdı.

Bu gördüğünüz gökyüzü
İlk defa gelip yerini aldı

Gökyüzünün gelmesiyleydi
Dünyada büyük bir değişiklik oldu

Mesela, ovalar daha o gün
Yalnızlıklarını unutuverdiler

Bu şimdi elsiz ayaksız gibi duran gece
O zaman ağaca yürüyen bir su gibi geliyordu

Gökyüzünün hemen arkasındandı
Denizleri gördük

Baktım bir kuş ilk defa keyifli keyifli
Baktım uçuyordu

Akşama doğruydu
Bitkilerle, hayvanlarla merhabalaştık

Her şey yaşamaya hazırlanıyordu
Her şey gelir gelmez hayatlarını

Himalaya’lar, Ant’lar, Erciyeş’ler
Bir daha kımıldamamak üzere yerleşiyorlardı

Herkes aklından geçirdiği kadar bir yeri
Dünyada kolayca bulmuştu

Gökyüzünde, yerde
Her ağacın, her taşın bir yeri vardı

Hatırlarım küçük kirli bir bulut
Durmuş olup bitenleri seyrediyordu

Dünyaya niçin bu kadar geç geldiğini
Elinde olsa tutup soracaktı

Şimdi bu geceyi, bu yıldızları fevkalade buluyorsunuz ama
Bu hiç de kolay olmadı

En başta, başı boş atlar gibiydi nehirler
Bu şiire girmeden önce

Her şey yerini alıyordu sırası geldikçe
İlhan Berk bütün bunları görüyordu.

İlhan BERK

Adam Yayınları’n’dan çıkan bu kitapta İlhan Berk’in 1952-55 yılları arasında birinci baskıları yapılan sırasıyla Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı ve Köroğlu adlı eserlerinden şiirler bulunmaktadır.)


Yazar: Canan Yıldırım