Görme Engelliler için Nasıl Bir Baston?

Baston, görme engellinin en önemli aracı, gözleri ve rehberidir. Görme engellilerin bastonsuz hareket etmesi hatta bir adım dahi atması onun için tehlike demektir. Görme engelli elindeki bastonuyla adımlarını hep ileri atar. Bir görme engellinin adımını yan tarafa atması yada geriye atması her zaman tehlikelidir. Bu yüzden gideceği yöne döner ve elindeki bastonu ile ayağını basacağı yeri kontrol eder ve adımını öyle atar. O, bastonunu her adımda kullanır ve bastonunun ucundan gelen sinyallere duyarlı davranır.

Amerika gibi gelişmiş ülkelerde baston sadece yön bulmada kullanılmaktadır. Bu nedenle çoğu kez bastonun boyu, Türkiye’de kullanılan ölçülerin üzerindedir. Yolların düzgün olması, yollar üzerinde engellerin bulunmaması nedeniyle görme engelliler bastonunu sadece yön bulmak için kullanırlar.

Türkiye’de ise baston hem yön bulma hem de tehlikeleri tanımada kullanılmaktadır. Çünkü gittiği yolun zemininin düz olmamasından tutunda, yol üzerinde küçük-büyük taşların olması, dar-geniş çukurların bulunması, kanalizasyon demirlerinin olmaması gibi bir çok tehlikeler vardır. Bu tehlikeleri aşmada baston çok önemli yer tutar. Peki iyi bir bastonda ne gibi özellikler olmalıdır?

BASTONDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER:

1- Bastonun boyu, kullanacak olan kişinin göğüs kafesinin orta uç noktasından dört parmak yukarda olmalıdır. Bu boy, görme engellinin ayağını basacağı yeri taraması bakımından önemlidir. Her ne kadar baston boyu bazı ülkelerde mümkün olduğu kadar uzun kullanılıyorsa da Türkiye’de yollarda yapılan çalışmalar sebebiyle, yukarıda söylediğimiz baston boyu korunmalıdır.

2- Baston hafif olmalıdır. Ağır baston görme engellinin bileğini yorar.

3- Baston sağlam malzemeden yapılmalıdır. Çünkü bastonun kalabalık yerlerde başkalarına yada herhangi bir yere takılarak kırılma ihtimali vardır.

4- Baston esnek olmamalıdır. Esnek baston yerdeki küçük engeli tanımada, kenar takibinde ve yön bulmada görme engelliyi yanıltır. Esnek olmayan bastonların uçlarının yere takılması halinde karna batma ihtimali olsa da bastonun yere takılmaması için bazı önlemler alınabilir.Bunun için;

5- Bastonun ucu geniş olmalıdır. Sivri yada dar uçlar bastonun sürekli takılmasına sebep olabilir. Bastonun takılmaması için tekerlek gibi dönebilen uçlarda kullanıla bilinir.

6- Bastonun sap kısmı, uç kısmına göre daha ağır olmalıdır. Uç kısmın ağır olması yada sap ile ucun aynı dengede olması bileği yorar. Bunun için eğri saplı bastonlar tercih edilebilir. Bastonun eğri kısmı bastonu sarkaçta iken dengede sallamaya faydası olduğu gibi çaprazda iken eli her hangi bir yere vurmaya da mani olur.

Bütün bu özellikler görme engellinin rahat ve az tehlikeyle yürüyebilmesini sağlamak amacıyladır. Bu özellikte olmayan bastonlar görme engellinin işini görse bile onun rahat ve tehlikesiz yürümesini sağlamaktan uzaktır.

Ayrıca bastonun sap kısmının kışın elin üşümemesi için metalden farklı maddelerden olmasında fayda vardır. Ahşap kullanılabilir ancak sarkaç bastonda baston sallanırken işaret parmağı yay görevi yapmak üzere sürekli yan tarafta olacağı için vereceği baskıdan dolayı bu parmağı yorabilir. Kauçuk türü sapların kullanılmasında fayda vardır. Ancak bu da ağırlık merkezini saptırabileceğinden sap kısmı eğriltilerek bastonun dengede kalması sağlanabilir.

Eğitimde kullanılacak bastonların kırma baston olmaması ve düz baston tercih edilmesi, dönen uçlardan kullanılmayıp sabit geniş uçların kullanılması eğitimin sağlıklı ve görme engellinin engelleri iyi tanıması açısından önemlidir.

20.09.2003

Ahmet ÜNÜVAR
Emirgan Körler Rehabilitasyon Merkezi
Bağımsız Hareket Uzmanı

.ALINTIDIR.